[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.novapdf.com/) A w czasach najnowszych oświadcza się nauka żydowska w Niemczech, gdzie już nie ma %7łydów innych,jak tylko postępowi", za spełnieniem wszystkich nakazów i zakazów Tory i Talmudu. Punktualnie isumienne zachowywanie wszystkich zakazów, których 243 jeszcze dziś obowiązuje, wywiera wpływszczególnie uświęcający.Każdej myśli i każdemu uczuciu, każdemu słowu i czynowi, towarzyszy pytanie, czyzgodnie z wolą Bożą wolno tak właśnie myśleć i czuć tak mówić lub postępować? Nie spełniamy atoli jeszczew zupełności nakazów świątobliwości, gdy tylko do tych przepisów się stosujemy; Tora żąda, żebyśmy byliumiarkowani i wstrzemięzliwi nawet w zakresie rzeczy dozwolonych"1141.A w ostatnim czasie literatura żydowska języka niemieckiego całkowicie postępowa" sieje uwielbienienie tylko do Talmudu, ale wręcz już dla chasydyzmu.Martin Buber pisze w roku 1908, co następuje: W wieku XVI nie Józef Karc, lecz Izaak Luria a w XVIII nie gaon wileński, lecz Baalszem istotniewzmocnili i ograniczyli żydostwo"1142.A w innym miejscu tenże autor pisze Doktryna chasydzka jest tym, co diaspora wytworzyła najsilniejszegoi najbardziej żydowskiego (das Eigenste).Ona stanowi zapowiedz odrodzenia.Nie będzie możliwym żadneodrodzenie żydostwa, które by nie mieściło w sobie pierwiastków chasydzkich1143.A zatem rzekomy neojudaizm byłby neotalmudyzmem, czy może neochasydyzmem?! W rzeczywistości jestto neorabinizm.1141u Sm 2241142Bb 274.1143Bb w przedmowie VIPrint to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/) XXII.NEORABINIZMOlbrzymie są zasługi Mendelsohna dla Izraela, gdyż nie ulega wątpliwości, że bez przybrania formzewnętrznych nie byliby %7łydzi doszli do tego nadzwyczajnego rozrostu sił w całej Europie, jaki nastąpił wciągu wieku XIX.Asymilacja zewnętrzna działała tym bardziej na umysły nie-%7łydów, iż asymilujący się(językowo i zwyczajowo) stanowili z reguły kwiat żydostwa; byli to niemal wyłącznie ludzie wybitniejsi,zdolniejsi.Nie był im w głowie żaden neojudaizm, ale przystępowali gorliwie do reformy bóżnicy, żeby jej nadaćformy, którychby się nie musiano wstydzić wobec innych religii, ażeby nie narzucać wniosku, jako żydowskanie jest jednak wszystkim innym równa.Do należytego wyzyskania korzystnych dla Izraela okoliczności dopomógł neorabinizm, dzieło biurokracjifrancuskiej za Napoleona I.Dzięki temu urządzeniu nastąpiło pogodzenie maskilów", tj.nabywającychoświaty od nie-%7łydów, z ortodoksją.Maskilowie, uważani najczęściej za heretyków, znalezli w neorabinizmiepomost do ortodoksji, mogli nie przestawać być prawowiernymi.Byli ocaleni dla żydostwa, a przez to samożydostwo podniosło się. Maskilim" zdarzali się zawsze, a niejeden z nich wykazał, jako nie zatracił prawowierności.Tak np.słynnybankier Leopolda I i Józefa I i Karola VI cesarzy, Wertheimer, mianowany w r.1717 naczelnym rabinemwszystkich gmin węgierskich, wziął ten mandat cesarski jak najpoważniej, objeżdżał cały kraj, wizytował, apotem w testamencie zapisał fundusz na utrzymanie 50 uczonych talmudystów (+ 1724)1144.Ale tacy oświeceni%7łydzi, a prawowierni, tylko zdarzali się"; Mendelsohn zaś dał hasło do tego, by każdy %7łyd starał się byćmaskilem i niebawem stało się to regułą w krajach zachodniej Europy.Nie stało się to najprędzej.Kiedy w roku 1794 grono światłych %7łydów we Frankfurcie n/M.chciałozakładać szkołę dla młodzieży żydowskiej, rabinat tamtejszy zapobiegał temu pod grozbą klątwy1145.Maskilombardzo się nadawała zasada, że każdy %7łyd ma prawo utrzymywać bóżnicę prywatną i na tym terenie zabranosię do reformy nabożeństwa.Przeciwnicy oświaty niemieckiej zyskali natenczas przeciw maskilom poparcie.władz niemieckich!Pierwsze kazanie" niemieckie wygłoszono w Dessawie w 1805 r.W Berlinie bogacz Jacobsohn urządziłwłasną bóżnicę z niemieckimi modłami i śpiewami, ale w roku 1817 rząd pozamykał wszystkie bóżniceprywatne, a w roku 1823 zakazał wręcz bóżnic niemieckich.Zganił nawet niemiecką mowę na otwarcienowego cmentarza żydowskiego w Berlinie.Umieli konserwatyści żydowscy trafiać do władz; widocznie niebyli stroną uboższą.Skoro nie wolno było w synagogach, zwrócono się do szkół" i od roku 1826wprowadzono niemiecki śpiew chóralny i niemieckie przemowy w 4-klasowej szkole żydowskiej w Berlinie.Po niedługim czasie w kilkunastu miastach niemieckich zebrały się grona nauczycieli postępowych".Powiodło się zaś wprowadzić zniemczenie nabożeństw w dwóch bóżnicach publicznych: najpierw wHamburgu, już w roku 1817; następnie w Lipsku, gdzie w roku 1820 na otwarcie synagogi postępowejskomponował śpiewy Meyerbeer.Jeszcze jednak w roku 1841 ogłoszono w trzech synagogach berlińskich jako nowy modlitewnik jestkacerskim, chociaż stowarzyszenia, mające na celu wprowadzenie niemczyzny, istniały już od lat dziesięciu.Chodziło zarazem o wprowadzenie ładu i pewnej estetyki na miejsce hałasów, nieporządków i brudu.W miarępostępu i ogłady nie sposób było nie pragnąć zmian w bóżnicach
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
