[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Augustyn, św.Anzelm z Canterbury), szeroko rozpowszechniony w XIV- XV w.Łączył zazwyczaj wykład zasad wiary, naukę o spowiedzi, wzory zachowania się w godzinie śmierci w rozważaniami ascetyczno - mistycznymi.Tekstowi towarzyszył często materiał ilustracyjny, m.in.alegoryczne wyobrażenie walki nieba i piekła o duszę człowieka.Najstarsze ilustracje drzeworytnicze pochodzą z niderlandzkiego ksylografu z ok.1440 roku.Ikonografia ars moriendi rozwinęła się m.in.w motyw tańca śmierci.Ars moriendi cieszyła się szczególnym powodzeniem, gdyż pomagając dobrze przejść przez życie i umrzeć, zapewniała życie wieczne.g)Tematyka liryki Francoisa (Franciszka) Villona i informacja o życiu poety: Wiadomości o życiu tego znakomitego francuskiego poety schyłku średniowiecza są w wielkiej mierze niepewne.Jego prawdziwe nazwisko brzmiało prawdopodobnie de Montcorbier lub des Loges.Żył w latach 1431 - po 1463 (1465 ?).Studiował na Uniwersytecie Paryskim.Szczegóły biograficzne przekazane przez autora w utworach dotyczą różnych burzliwych wypadków jego życia.Przewijają się tam rabunki, mordercze bójki, wyrok śmierci - po ułaskawieniu zamieniony na wygnanie, pobyt w surowym więzieniu.Opisane okoliczności losu i upokorzenia kwitowane są wisielczym humorem lub miarkowane refleksjami nad motywami postępowania autora.Poezja Villona łączy w sobie elementy makabryczne i groteskowe, naiwne i fantastyczne, przemawia wprost, bez średniowiecznego alegoryzmu.Jest kontynuatorem średniowiecznych wagantów.Niepewna wiarygodność odautorskich przekazów stała się powodem narastania wokół Villona trwałej i barwnej legendy literackiej, która zespoliła w jedno osobowość łotrzyka i poety.Cała poetycka spuścizna Villona liczy zaledwie ok.120 stron.Nie zachował się żaden wiarygodny autograf.Późniejsze przedruki wierszy, już od końca XV w., są więc wydaniami nie mającymi oparcia w oryginalnym, odautorskim porządku artystycznej spuścizny twórcy.Mimo to twórczość Villona stanowi najwyższe osiągnięcie liryki francuskiej późnego średniowiecza.Ściśle związana z jego życiem, jest szczerym wyznaniem, w którym wspomnienia ziemskich uciech łączą się z pełną grozy wizją śmierci.Jego główne dzieło to "Wielki testament" (powstał w 1461, wydanie polskie w 1917) - obszerny poemat przeplatany balladami i rondami.Inne to żartobliwy utwór "Legaty".14.Motyw miłości w literaturze średniowiecznej.W kulturze dworskiej wykształcił się kult kobiety związany z miłością dworską.Zapoczątkowany został przez studentów z Prowansji w południowej Francji (XIII wiek), którzy pisali wiersze o miłości- liryka prowansalska.Dante "Boska komedia"- w "Piekle", pieśni piątej historia nieszczęśliwej miłości:"Miłość nas śmiercią położyła w grobie."Autorzy piszący na granicy średniowiecza i renesansu:Giovanni Boccaccio: "Dekameron"-Francesco Petrarca, autor liryków miłosnych."Tristan i Izolda"- romans starofrancuski.Wersja prozaiczna opracowana przez Józefa Bédier ("Dzieje Tristana i Izoldy"), wersja muzyczna- opera Ryszarda Wagnera."Król Artur i rycerze okrągłego stołu"- staroangielski epos rycerski, z motywami miłosnymi:motyw rycerza doskonałego-.rycerz przez całe życie służy damom i walczy o ich sprawy 2.nigdy nie walczy z kobietami.zachowuje się dwornie wobec damhistoria sir Lancelota- zakochał się w królowej Ginwrze.Mimo, że przysięgał wierność królowi, miłość okazała się silniejsza.Porwał Ginewrę, co doprowadziło do wojny i śmierci Arura.historia Merlina- mądry i sprawiedliwy doradca króla zakochał się w pewnej kobiecie.Dzięki umiejętności przepowiadania przyszłości, wiedział, że doprowadzi go to do zguby.Jednak nie mógł pokonać miłości."Pieśń o Cydzie"- opowieść hiszpańska.Główny bohater staje przed wyborem: miłość lub obowiązek- wybiera to drugie.U schyłku średniowiecza epos rycerski został wyparty przez romans.Obraz miłości w "Dziejach Tristana i Izoldy".Treść: Tristan, wasal króla Marka, po wypiciu czarodziejskiego napoju zakochuje się ze wzajemnością w Izoldzie (żonie Marka).Miłość w utworze jest:wieczna, dozgonna:"W nocy z grobu Tristana wyrósł głóg, który wznosząc się ponad kaplicę, zanurzył się w grobie Izoldy.Ludzie miejscowi ucięli głóg: nazajutrz odrósł na nowo."silna, jedyna, niezniszczalna:"Izolda kochała go.Chciała nienawidzić i nie mogła, dręczona w sercu czułością dotkliwiej piekącą niż nienawiść."bolesna, tragiczna, ślepa:"-Pani, mamy wielką boleść.Tristan, druh nasz szczery, dzielny, umarł."namiętna lecz czysta:".zauważył, że ich usta nie stykają się i że nagi miecz rozdziela ich ciała."Legenda Tristana i Izoldy jest najpiękniejszym, najgłębszym średniowiecznym poematem o miłości.Ukazuje triumfalną apoteozę miłości wraz z bezmiarem jej wzniosłości i upodlenia, czci i bezhonoru, szczęściem i tragizmem."To rzecz o Tristanie i Izoldzie królowej.Słuchajcie, w jaki sposób w wielkiej radości, w wielkiej żałobie miłowali się, później zasię pomarli w tym samym dniu, on przez nią, ona przez niego."Kobieta w polskiej literaturze XV-wiecznej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
