[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nie mo\na równie\ zapominać, \ewpływy cywilizacji orientalnych dostrzegano równie\ dla okresuprzedrozbiorowego.Miało to mieć związek z unią polsko-litewską oraz kontaktamiz ludami koczowniczymi.To za ich przyczyną ukształtować się miała specyfikakulturowa sarmatyzmu (Koneczny 1997 b, s.252-256, Janusz 1997, s.82-88).Najsłabsze wpływy zdobyła niewątpliwie w regionach zachodnich, PrusachKrólewskich i Wielkopolsce.Mo\na przypuszczać, \e przyłączenie tych ziem doPrus jeszcze bardziej te bezpośrednie wpływy wschodu osłabiło.Wzmocnieniecywilizacji zachodniej nastąpiło zapewne równie\ w zaborze austriackim.Zewzględu na związek z Rosją taki zwrot w Królestwie Polskim był znacznie bardziejutrudniony, w dalszym ciągu mogły natomiast się utrwalać wpływy cywilizacjiorientalnych.Nie mo\na równie\ zapominać, \e przyłączenie północno-zachodniejczęści polski do Prus zwiększyło równie\, mające miejsce ju\ we wcześniejszymokresie oddziaływanie kultury społeczeństw protestanckich.Za J.Hryniewiczem(1996) mo\na przyjąć, \e przynale\ność do państw zaborczych i ich oddziaływaniacywilizacyjne stały się kontynuacją wcześniejszych wpływów.Nowy przebieggranic państwowych przyczynił się natomiast do wyraznego terytorialnegookreślenia oddziaływania poszczególnych formacji cywilizacyjno-kulturowych.Mo\na przypuszczać, \e wzrosło równie\ nasilenie ich oddziaływania.Ró\nice pomiędzy poszczególnymi zaborami odgrywały du\ą rolę wkształtowaniu konfliktów politycznych w okresie międzywojennym.W szczególnysposób objawiło się to w czasie przewrotu majowego.J.Piłsudski silne poparcieotrzymał od społeczeństwa dawnej Kongresówki, najbardziej zdecydowanieprzeciwstawiły się mu społeczności dawnej Galicji, Poznańskiego i Pomorza(Ajnenkiel 1986).F.Koneczny widział w tym zró\nicowaniu efekt oddziaływaniacywilizacji rosyjskiej na społeczeństwo zaboru rosyjskiego.Analiza wyborów z latdziewięćdziesiątych nadal uwidacznia ró\nice zachowań wyborczych pomiędzydawną Kongresówką a resztą kraju.Jej specyfikę podkreślały takie zjawiska jaktradycyjnie najni\sza w kraju frekwencja wyborcza, du\e wpływy opcji ludowej i- 94 - słabe opcji liberalnej oraz dość wyrównane wpływy lewicy i prawicy, przyniewielkiej przewadze tej pierwszej (du\e zró\nicowanie przestrzenne).Przypołączeniu jednak sił opcji lewicowej i ludowej, tak rozumiana lewica dominowałaju\ wyraznie.Mo\na mówić równie\ o du\ej chwiejności sympatii politycznych.Na tej podstawie bardzo często pojawiają się opinie o słabości postawobywatelskich i podatności na hasła populistyczne ludności tego regionu.Wyjątekmogą stanowić jedynie du\e ośrodki miejskie.W szeregu zjawisk mo\na dostrzecpewne podobieństwo do zachowań wyborczych mieszkańców Rosji (Zarycki 1999).Pojawia się pytanie, czy wynika to z wpływów cywilizacji rosyjskiej, z ograniczeńrozwoju \ycia społecznego, jakie istniały w okresie przynale\ności do imperiumrosyjskiego czy te\ z samoistnej specyfiki Kongresówki.Nie mo\na równie\wykluczyć oddziaływania wszystkich tych czynników.Wielu badaczy podkreśla, wka\dym bądz razie, wpływ podziałów rozbiorowych na kształtowaniecywilizacyjnego zró\nicowania polskiego społeczeństwa (Piskozub 1995, s.139,Węcławowicz 1996, s.8, Jałowiecki 1996, Hryniewicz 1996, Koneczny 1997a,s.9).Analizując specyfikę Ziem Zachodnich, nie mo\na zapomnieć, \e większaczęść osadników pochodziła z terenów, które w okresie zaborów nale\ały do Rosji.W szczególny sposób dotyczy to regionu warmińsko-mazurskiego izachodniopomorskiego (ryc.17).Na orientalizację pioniersko-cywilizacyjną i orientalizację kulturową Ziem Zachodnich zwraca uwagę Z.Rykiel (1997).Wielewskazników nadal podkreśla bliskość społeczno-kulturową tych obszarów iKongresówki.Wspominano ju\ o procesach wyludniania.Dotyczą one obok byłejKongresówki właśnie Ziem Zachodnich.Tu jednak du\y wpływ mo\e mieć słabośćzwiązków społecznych i brak przywiązania do miejsca zamieszkania, będąceskutkiem niedawnych migracji i przemieszania ludności.O podobieństwie mo\erównie\ świadczyć najni\szy w kraju poziom wykształcenia ludności (ryc.16 B).Dochodzą do tego pewne zbie\ności w zachowaniach wyborczych.Ró\nica polegana słabości opcji ludowej i dobrych notowaniach liberałów na ZiemiachZachodnich i przeciwnej sytuacji obserwowanej na terenach byłej Kongresówki.Mo\na to najprawdopodobniej wytłumaczyć ró\nicami w takich wskaznikach \yciaspołeczno-gospodarczego, jak poziom urbanizacji (ryc.14 A) czy strukturarolnictwa (ryc.14 B).Je\eli by przyjąć, \e kultura Ziem Zachodnich, ze względu napochodzenie ludności, stanowi w du\ym stopniu kontynuację tradycji kulturowychKongresówki, to podobieństwa w zachowaniach wyborczych wcale nie wydają siętakie zaskakujące.Mo\na by je próbować tłumaczyć pokrewieństwemcywilizacyjnym.Odrębność zachowań wyborczych ludności zaboru pruskiego mo\natłumaczyć oddziaływaniem cywilizacyjnym Prus oraz w ogóle mieszczańskiego iprotestanckiego Zachodu.Mo\na przyjąć, \e uległa ona najsilniejszemu naziemiach polskich oddziaływaniu formacji kulturowej charakterystycznej dlaprotestanckiej Europy Północnej, oraz, u\ywając słów Konecznego,północnoeuropejskiej odmianie bizantynizmu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
