[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na mocy królewskiego uniwersału z 1776 r.husaria stałasię odrębnym i samodzielnym rodzajem jazdy, choć jeszczeprzez kilkanaście lat spotykano chorągwie husarskie niemające jednolitego charakteru4.Obok husarzy występowali wnich kozacy bądz arkebuzerzy, jednak w bardzo małejliczebności.Husaria zastąpiła roty kopijnicze w prze-łamujących szar\ach.Wywodziła się od serbskich raców, aprzywędrowała do Polski poprzez Węgry.Początkowo husaria była jazdą lekką, jednak w drugiejpołowie XVI w.przyjęła uzbrojenie ochronne, zło\one zpółzbroi i szyszaków.W czasach Batorego półzbroje składałysię zazwyczaj z tzw.folgowanego kirysu (kilka zachodzącychna siebie płyt połączonych rzemieniem), bądz z kirysupłytowego posiadającego dolną część folgowaną.Szyszakizaopatrywano w charakterystyczny na-karczek, opuszczanynosal i napoliczki.Uzbrojenie zaczepne składało się z kopii odługości 4,5-5 m, wydrą\onej w środku dla zmniejszenia jejcię\aru, szabli i koncerza.Ten ostatni był długim na 1,2-1,4m prostym mieczem, często o przekroju czworokątnym lubtrójkątnym.U\ywano go wyłącznie do kłucia, głównie przeciwpiechocie, bowiem przeciwko jezdzcom przeciwnikawygodniej było u\ywać szabli5.Bronią palną wykorzystywanąprzez husarzy były pistolety kołowe umieszczane przysiodłach.Brak materiału zródłowego powoduje, i\ wśród rothusarskich zaciągniętych na kampanię pskowską 1581 r.da sięwyró\nić tylko te, które weszły w skład armii koronnej6:4J.C i e c h o w s k i , A.S z u l c z y ń s k i , Husaria, Warszawa 1981, s.15-16.5Tam\e, s.58-59.6Kotarski, op.cit., cz.IV, s.77-79. 73Rotmistrz liczebność rotyZborowski Jan 330(w tym 30 kozaków i 5 arkebuzerów)Kazanowski Marcin 200Pękosławski Stanisław 150Zebrzydowski Mikołaj 150Gniewosz Jan 151Stadnicki Stanisław 150Ro\en Zygmunt 151Leśniowolski Jan 151Jordan Spytek 150Gostomski Mikołaj 200Wąsowicz Wacław 100Bielawski Maciej 100Uhrowiecki Mikołaj 236Lanckoroński Mikołaj 200Koniecpolski Aleksander 100Potocki Jan 150Niszczycki Krzysztof 150(w tym 24 kozaków)Orzelski Jan 150Struś Jakub 150Ruszkowski Stanisław 150Chocimirski Wojciech 150Przyjemski Stanisław 200Staręski Stefan 100Radecki Jan 150Zebrzydowski Andrzej 205Leniek Maciej 161Sieniawski Prokop 150Orzechowski Jakub 120Orzechowski Andrzej 150Tarnowski Stanisław 200Mniszek Jerzy 154Boner Seweryn 152 74Radzymiński Stanisław 267Pienią\ek Prokop 234(w tym 16 kozaków)Gostomski Hieronim 165Bokiej Teodor 154Ręczajski Wojciech 164Zamoyski Jan 273(w tym 123 kozaków)Bielawski Stefan 669(w tym 100 kozaków i 84 arkebuzerów)7Husaria węgierska:Spytek Jordan 150Bekiesz Gabriel 324Batory Baltazar 135Zybryk Jerzy 364Poza tym, w skład armii koronnej wchodziła jazdanadworna licząca 800 husarzy.Były to poczty dworzankrólewskich, dowodzone przez marszałka nadwornegokoronnego Andrzeja Zborowskiego.Drugim, podstawowym rodzajem jazdy polskiej bylikozacy.W czasach ostatnich Jagiellonów uznawano ich zaformację lekką, jednak za Batorego, część z nich przyjęłauzbrojenie ochronne.Mo\na więc mówić o dwóch typachjazdy kozackiej lekkiej i średniozbrojnej.Kozacyśredniozbrojni u\ywali kolczugi lub półzbrojków, głowęochraniała zwykle misiurka, będąca stalową płytką z kolcząplecionką.Na uzbrojenie zaczepne składały się szable,oszczepy, rohatyny, łuki, a czasem broń palna (zarównopistolety, jak i rusznice)8.Ta część rot kozackich, która nieu\ywała nadal uzbrojenia ochronnego, zbli\ała się swym7Być mo\e, w przypadku du\ych pod względem liczebnym rot Bielawskiego iZamoyskiego, część kozaków i arkebuzerów była sformowana w odrębnejednostki.8T.Nowak, J.Wimmer, Historia orę\a polskiego 963-1795, Warszawa 1981,s.319. 75charakterem do występujących w wojsku litewskim pety-horców.Wśród oddziałów kozackich mo\na wymienićnastępujące roty koronne (zacię\ne):Rotmistrz liczebność rotyOrzechowski Andrzej 150Denisko Szymon 150Wolski Stanisław 98śórawiński Wasyl 173Ręczajski Wojciech 164Szymkowicz Temruk 164(Tatarzy uzbrojeni po petyhorsku)Trzecią pod względem liczebności formacją konną,składającą się na polską jazdę zacię\ną w 1581 r., byliarkebuzerzy, występujący dość rzadko w dwóch poprzed-nich kampaniach Batorego.Arkebuzerzy uznawani zaformację zachodnioeuropejską, swą nazwę zawdzięczaliu\ywanej broni tj.arkebuzom (krótka broń palna z zamkiemkołowym).Oprócz tego u\ywali pistoletów, rapierów, aczasem szabel oraz dość rozwiniętych elementów uzbrojeniaochronnego, na które składały się hełmy i półzbroje znabiodrkami9.Roty arkebuzerskie, zaciągnięte w znacznejliczbie na trzecią kampanię moskiewską Batorego, składałysię zazwyczaj z Niemców i zastąpiły rajtarię, wykorzys-tywaną w trakcie dwóch poprzednich wypraw.Mianonadzieję, \e podczas działań oblę\niczych będą przydatnijako uzupełnienie oddziałów piechoty.Do odrębnych rotarkebuzerskich w armii koronnej zaliczano następująceoddziały10:Rotmistrz liczebność rotyGostyński Marcin 159Sobociński Stanisław 1679Tam\e.10K o t a r s k i , op.cit, cz.IV, s.79-80. 76Farensbach Jerzy 178Butler Bartłomiej 150Korff Mikołaj 100W sumie w skład zacię\nej jazdy koronnej wchodziło8380 husarzy, 1028 kozaków i 843 arkebuzerów, z którychwiększość stanowiła odrębne roty o jednorodnym składzie.Niewiele wiadomo natomiast o zacię\nej jezdzie WielkiegoKsięstwa Litewskiego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
