Ks. Rajmund Pietkiewicz Doktorat Pismo więte w j.pol. w latach 1518 1638

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
., [.], *), których znaczenie wyjaśnił w przedmowie571.W notach nie podaje pochodzeniadanej lekcji.Sygnalizujące odstępstwo od dosłownego przekładu (ze względu na właściwości języka polskie-go), oznaczone symbolem i słowem własnie.Krótkie noty komentarzowe, pomagające zrozumieć tekst (dłuższe są pod tekstem rozdzia-łów).572570Zob.NTCz 1577, k.4r.571Zob.NTCz 1577, k.3r.572Omówienie i przykłady zob.Koss.I, s.292-293. 278 W NTCz 1594 noty są uboższe.Pozostały tylko konkordancje, przypisy sygnalizujące grecy-zmy poprzedzone słowem właśnie lub literką v, oznaczające podział na zaczała, ważniejsze notykomentarzowe (gdyż komentarza pod rozdziałami brak).Zrezygnowano tu z not krytycznych.9.Materiału ilustracyjnego brak.10.Dobór pism dla poszczególnych elementów podaje tabela 25.Tabela 25.Pisma zastosowane w NTCz 1577 i 1594NTCz 1577 NTCz 1594tekst biblijny szw.20 ww.= 90 mm szw.20 ww.= 75 mmstreszczenia szw.20 ww.= 73 mm przestrogi szw.20 ww.= 73 mm przedmowa szw.20 ww.= 110 mm kurs.20 ww.= 92 mmnoty marginalnezaczała szw.20 ww.= 110 mm ant.10 ww.= 29 mmczyli 10 ww.= 55 mmkonkordancje kurs.20 ww.= 84 mm ant.10 ww.= 29 mmczyli 10 ww.= 42 mminne kurs.20 ww.= 84 mm kurs.20 ww.= 92 mmPonadto używano w NTCz 1577 nagłówkowej fraktury dla pierwszych linni tytulików ksiąg(1 w.= 18,5 mm).Pierwsze wiersze rozdziałów odbito szwabachą 20 ww.= 110 mm.W NTCz 1594 nie wyróżniono przy pomocy pisma not wyznaczających zaczała, dlatego tro-chę zlewają się z konkordancjami.W wielu miejscach wytłoczono je wersalikami, co trochę popra-wia ich widoczność.W NTCz 1577 zaczała są widoczne dość dobrze.Podobnie jak w BB 1563 niektóre słowa w tekście biblijnym wyróżniono, tłocząc je wersali-kami.Są to następujące miejsca: NIEZNAIOMEMV BOGV (Dz 17, 23); Boć IEDEN jest BOG/ IEDEN też POSRZEDNIK Boga y ludzi CZLOWIEK Christus IEZVS (1 Tm 2, 5); słowo DZISIA z Hbr 4, 7.Pojawianie się dłuższych tekstów składanych kursywą (np.przedmowa w NTCz 1594) tozwiastun nowego, barokowego stylu.11.Zastosowanie inicjałów jest klasyczne.Większe z nich i bardziej ozdobne otwierają księ-gi, a mniejsze i skromniejsze rozdziały.12.Do elementów ułatwiających korzystanie z książek na wyrywki należą: podział na roz-działy, wiersze i zaczała oraz nagłówki podające tytuł bieżącej księgi i rozdział, np.: Kap.5 Ewanieliey || Kap.5 Wedle Matheusza..Ponadto w NTCz 1577 umieszczono rzeczową konkordancję.Podsumowując podkreślmy znaczenie NTCz dla polskiego edytorstwa biblijnego.Można sięzgodzić z Kossowską, że był to przekład poczytny, skoro doczekał się ponownego wydania w uprosz- 279 czonej, a więc przeznaczonej dla szerszego grona czytelników, formie, i to w latach, kiedy pojawił siępopularny NTW.573Ponadto lubelski minister swoją pracą sprowokował wymianę ostrych polemik z Aaszczem iWujkiem.O znaczeniu NTCz może świadczyć jeszcze fakt licznych dyskusji prowadzonych przezWujka z przywódcą małopolskich arian w komentarzach do NTW 1593 r., który ukazał się m.in.po to, aby wytrącić z rąk czytelników pracę Czechowica.5747.Pismo Zwięte w tłum.J.Wujka (od 1593)1.Ks.Jakub Wujek pracował nad tłumaczeniem Biblii dość długo (zob.niżej), wydając po-czątkowo próbki przekładów perykop używanych w liturgii (najpierw w postyllach), które ukazy-wały się od 1573 r., a pózniej w wyborach Ewangelii i epistoł przeznaczonych na niedziele i świętaoraz dni postne, które zaczęły ukazywać się w kieszonkowych formatach in 12�, 16� równolegle zNT w 1593 r.575Pierwsza ed.NT ukazała się in 4� w oficynie A.Piotrkowczyka w 1593 r.pt.: Nowy Testa-ment Pana naszego Jezusa Chrystusa.Znowu z łacińskiego i z greckiego na polskie wiernie a szczy-rze przełożony, i argumentami abo summariuszami każdych ksiąg i rozdziałów, i annotacjami pobrzegach objaśniony.Przydane są nauki i przestrogi mało nie za każdym rozdziałem, porównanieEwangelistów św., dzieje i drogi rozmaite Piotra i Pawła św.i regestr rzeczy główniejszych na koń-cu (fot.094-095).Wydanie drugie NT bez komentarzy wyszło in 8� z tej samej drukarni w 1594 r., a następne wlatach 1605, 1617, 1621/2 (fot.096).Wszystkie pt.: Nowy Testament Pana naszego Jezusa Chrystu-sa.Znowu z łacińskiego i z greckiego na polskie wiernie a szczyrze przełożony.Jak już pisaliśmy wyżej, Psałterz ujrzał światło dzienne u Piotrkowczyka w 1594 r.Całą Bi-blię wydrukował już po śmierci tłumacza J.Januszowski (Drukarnia Aazarzowa) in 2� w 1599 r.pt.:Biblia to jest księgi Starego i Nowego Testamentu, według łacińskiego przekładu starego, w Koście-le powszechnym przyjętego, na polski język znowu z pilnością przełożone, z dokładaniem tekstu ży-573Koss.I, s.297.574Por.Koss.I, 198.575Wyd.: EwEpN 1593 in 12�, 12,67 ark.; EwEpN 1611 in 16�, 9,625 ark.; EwEpN 1616 in 4�, 51,5 ark.; EwEpN 1617 in 16�, 9,625 ark.; EwEpN 1626 in 12�, 13,67 ark.; EwEpP 1626 in 12�, 8 ark.; EwEpP 1636 in 12�, 8 ark.Zob.NK III, s.419-421; E XXXIII, s.383-386.Przebadaliśmy egz.: Ewangelie i epistoły tak niedzielne jako i świąt wszyt-kich., Kraków, [A.Piotrkowczyk], 1593 BJ Cim.995; 996; wyd.z 1626 r. BJ 37376 adl; Ewangelie i epistoły na dnipostne powszednie., Kraków, [A.Piotrkowczyk], 1626 BJ 37377 adl. 280 dowskiego i greckiego, i z wykładem katolickim trudniejszych miejsc do obrony wiary świętej po-wszechnej przeciw kacerztwóm tych czasów należących576 (fot.098-100).BW 1599 występuje w dwóch wariantach, które różnią się składem niektórych kart577.Ponadto w 1597 r.J.Siebeneicher wytłoczył in 8� harmonię ewangeliczną z modlitwami pt.:%7ływot i nauka Pana naszego Jezu Chrysta, albo Ewangelia ze czterech jedna.(fot.097).5782-3.Druga połowa XVI w.zaznaczyła się znacznym ożywieniem w polskim edytorstwie bi-blijnym.Szczególną aktywność na tym polu wykazywali innowiercy, którzy posiadali kilka tłuma-czeń biblijnych:prace Murzynowskiego i Seklucjana łącznie przynajmniej 4 edycje części i całości NT: MtKrl,NTKrl I, NTKrl II, NTKrl zup;BB 1563 oraz jej pochodne: EwB 1566, DzB 1566, NTB 1568, NTB 1580, NTB 1585, NTB1593;prace edytorskie i translatorskie Sz [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki