[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W ten sposób osi¹gamy lepszezrozumienie intencji autorów i redaktorów Biblii, jak równie¿ ichnauki adresowanej do pierwszych odbiorców.Dziêki temu metodahistoryczno-krytyczna zyska³a pierwszorzêdne znaczenie.[.]Jest to metoda, która nie zak³ada ¿adnego a priori.Je¿eli jakieœa priori siê pojawia, nie wynika to z samej metody, lecz z opcjihermeneutycznych, które kszta³tuj¹ interpretacjê i mog¹ byæ tenden-cyjne.Ukierunkowana od pocz¹tku na krytykê Ÿróde³ i historiê religii,metoda ta stworzy³a nowe podejœcie do Biblii, wykazuj¹c, ¿e jest onazbiorem ró¿nych pism, które najczêœciej, zw³aszcza tam, gdzie chodzio Stary Testament, nie s¹ dzie³em jednego autora, ale maj¹ d³ug¹prehistoriê, zwi¹zan¹ nieroz³¹cznie z dziejami Izraela albo Koœcio³apierwotnego.Do niedawna interpretacji ¿ydowskiej i chrzeœcijañskiejbrak³o jasnego rozeznania ró¿nych warunków konkretnych, w jakichzakorzeni³o siê S³owo Bo¿e.By³o to tylko rozeznanie ogólne i dalekie.Konfrontacja egzegezy tradycyjnej z podejœciem naukowym, które- w swych pocz¹tkach - œwiadomie nie bra³o pod uwagê wiary,a nieraz nawet j¹ zwalcza³o, musia³a byæ bolesna.A jednak, niewielepóŸniej, konfrontacja ta okaza³a siê niezmiernie po¿yteczna.Metoda,raz wyzwolona z uprzedzeñ zewnêtrznych, doprowadzi³a do dok³ad-niejszego zrozumienia prawdy Pisma œwiêtego (por.Dei Yerbum[Konstytucja o Objawieniu], 12).Wed³ug Divino Afflante Spiritu[encyklika Piusa XII z 1943 r.] dociekanie sensu dos³ownego Pismajest istotnym zadaniem egzegezy, a wype³nienie tego zadania wymaga313okreœlenia gatunku literackiego tekstów, do tego zaœ w³aœnie s³u¿ymetoda historyczno-krytyczna.Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e klasyczny sposób pos³ugiwania siêmetod¹ historyczno-krytyczna nie zaspokaja wszystkich naszych po-trzeb, ogranicza siê bowiem do dociekania sensu tekstu biblijnego, jakimia³ on w okreœlonych warunkach historycznych swego powstania,i nie zajmuje siê wcale innymi znaczeniami tego tekstu, które ujawni³ysiê w póŸniejszych etapach objawienia biblijnego i historii Koœcio³a.W ka¿dym b¹dŸ razie metoda ta przyczyni³a siê do powstania dzie³o wielkiej wartoœci z dziedziny tak egzegezy, jak i teologii biblijnej.Od dawna ju¿ zarzucono wszelkie próby ³¹czenia metody histo-ryczno-krytycznej z jakimœ systemem filozoficznym.Ostatnio pewnatendencja egzegetyczna skupia³a badania raczej na formie tekstu ni¿ najego treœci, lecz tendencja ta zosta³a skorygowana dziêki zró¿nicowa-nej semantyce (semantyka s³ów, zdañ, tekstu), jak równie¿ dziêkibadaniom nad pragmatycznym aspektem tekstów.Jeœli chodzi o w³¹czenie w metodê historyczno-krytyczna syn-chronicznej* analizy tekstów, to trzeba uznaæ, ¿e jest to dzia³aniew pe³ni uzasadnione, gdy¿ S³owo Bo¿e znajduje swój wyraz w³aœniew postaci ostatecznej tekstu, a nie w jakiejœ jego redakcji wczeœniej-szej.Badanie diachroniczne pozostaje jednak nadal nieodzowne, po-niewa¿ tylko ono pozwala nam uchwyciæ dynamizm historyczny, jakio¿ywia Pismo œwiête, a tak¿e dostrzec jego bogat¹ z³o¿onoœæ: naprzyk³ad Kodeks Przymierza (Wj 21-23) ukazuje nam sytuacjê poli-tyczn¹, spo³eczn¹ i religijn¹ odmienn¹ od tej, której odbicie znaj-dujemy w innych Kodeksach zachowanych w Ksiêdze PowtórzonegoPrawa (Pwt 12-26) i w Ksiêdze Kap³añskiej (Kp³ 17-26).Dawnejegzegezie historyczno-krytycznej mo¿na by³o zarzucaæ nadmiernyhistoryzm, nale¿y siê jednak wystrzegaæ, by egzegeza wy³¹czniesynchroniczna nie popad³a z kolei w krañcowoœæ przeciwn¹, zapomi-naj¹c o historii ca³kowicie.* „Synchroniczny" — zachodz¹cy w tym samym czasie, jednoczesny (Ma³ys³ownik jêzyka polskiego, Warszawa 1968); „metoda synchroniczna" uwzglêdnia stantekstu taki, jaki mamy, nie wchodz¹c w jego historie; „diachroniczna" — uwzglêdniakolejne fazy powstawania tekstu i bada jego Ÿród³a
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
