hoss

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bro-szat w edycji: Kommandant in Auschwitz, s.80 przyp.2).w różnych okolicznościach.Był to ewangelicki pastor Niemoller, w cza-sie pierwszej wojny światowej znany komendant łodzi podwodnej.Powojnie został pastorem.Niemiecki kościół ewangelicki był rozbity na wiele grup.Jedną zeznaczniejszych, mianowicie kościół wyznaniowy, prowadził Niemoller.f�hrer pragnął, aby kościół ewangelicki został zjednoczony, i miano-wał ewangelickiego ,,prymasa".Jednakże wiele grup ewangelickich nieuznawało go i gwałtownie zwalczało.Także i Niem�ller.Miał on swojągminę w Dahlem, na przedmieściu Berlina.W gminie tej zbierała sięcała berlińsko-poczdamska ewangelicka reakcja, wszystkie dawne, ce-sarskie ekscelencje i ci, którzy nie byli zadowoleni z reżimu narodowo-socjalistycznego.Niemoller głosił w kazaniach opór i to spowodowałojego aresztowanie.52Umieszczono go w areszcie w Sachsenhausen i dano wszelkie możli-we u]gi.Mógł pisać do żony, kiedy chciał.Co miesiąc mogła.odwiedzaćgo żona i przynosić mu książki, papierosy i żywność wszystko, cze-go sobie życzył.Mógł spacerować na podwórzu aresztu, miał takżeudogodnienia w celi.Krótko mówiąc, zrobiono dla niego wszystko,co możliwe.Komendant był obowiązany stale się o niego troszczyći dowiadywać się o jego życzenia.53f�hrer był zainteresowany w tym, aby skłonić Niem�llera do wy-rzeczenia się oporu.W tym celu do Sachsenhausen przyjeżdżały wy-bitne osobistości (nawet wieloletni przełożony z czasów służby w ma-rynarce i wyznawca jego kościoła, admirał Lans).Jednak na próżno,Niemoller obstawał przy stanowisku, że żadne państwo nie ma prawamieszać się do praw kościelnych, a tym bardziej do ich wydawania.Jest to jedynie i wyłącznie sprawa społeczności wyznaniowych.Koś-ciół wyznaniowy rozwijał się nadal i Niem�ller stał się jego męczen-nikiem.%7łona pastora działała dalej w jego duchu.Ponieważ czytałemcałą jego korespondencję, a także przysłuchiwałem się rozmowom w cza-sie odwiedzin, które odbywały się u komendanta, byłem dokładniezorientowany w tych sprawach.W 1938 r.Niem�ller napisał do głównodowodzącego marynarki,wielkiego admirała Raedera, że rezygnuje z prawa noszenia munduruoficera marynarki, ponieważ nie zgadza się z państwem, któremu tamarynarka służy.Gdy wybuchła wojna, zgłosił się dobrowolnie dosłużby wojskowej i prosił o mianowanie go dowódcą łodzi podwodnej.52Martin Niemoller został aresztowany 1.7.1937 r.Dnia 2.3.1938 r.został skazany przezsąd specjalny w Berlinie-Moabicie na karę 7 miesięcy twierdzy, uznaną za odcierpianą przezareszt tymczasowy.Po ogłoszeniu wyroku zabrało go Gestapo z więzienia śledczego i osadziłow obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen tytułem tzw.aresztu zapobiegawczego (Vor-beugungshaft).Patrz M.Broszat w edycji: Kommandant in Auschwitz, s.80 przyp.3.53Patrz E.Kogon: Der SS-Staat, s.186.Teraz f�hrer odrzucił podanie, gdyż Niem�ller nie chciał przecież no-sić munduru państwa narodowosocjalistycznego.Z biegiem czasu Niem�ller zaczął zbliżać się do kościoła katolickie-go.Wyszukiwał najosobliwsze argumenty przemawiające za połącze-niem się kościołów, między innymi za zgodnością w zasadniczych spra-wach jego kościoła wyznaniowego z kościołem katolickim.Jednakżeżona odradzała mu to bardzo energicznie.Sądzę, że Niem�ller przy-puszczał, iż zostanie zwolniony z obozu na skutek przejścia do koś-cioła katolickiego.Jego zwolennicy nigdy by jednak za nim nie poszli.Często, a także szczegółowo rozmawiałem z Niem�llerem.We wszyst-kich innych kwestiach życiowych można się było z nim porozumieć,miał zrozumienie nawet dla obcych mu spraw; gdy jednak rozmowaschodziła na tory spraw kościelnych, zapadała żelazna zasłona.Uparciewracał do swego punktu widzenia, odrzucał wszelką krytykę zajmo-wanego stanowiska, jakkolwiek gotowość przejścia do kościoła kato-lickiego musiała powodować także uznanie państwa, podobnie jakto uczynił kościół katolicki, przez zawarcie konkordatu.Gorzkie rozczarowanie sprawiła Niem�llerowi jedna z jego córek.Miał siedmioro dzieci, które wspólnie z matką propagowały jego idee,o ile tylko ze względu na swój wiek nadawały się do tego.Lecz jednacórka wyłamała się z tego grona.Chciała koniecznie poślubić oficeramarynarki, bogowiercę.Niem�ller próbował wszystkiego, by jej to wy-perswadować.W czasie odwiedzin córki przytaczał wszelkie religijnei kościelne argumenty, jednak bezskutecznie: wyszła za mąż za tegooficera.54Gdy w 1941 r.na rozkaz Reichsf�hrera SS wszyscy duchowni zos-tali przeniesieni do Dachau, również i Niem�ller tam się znalazł.Wi-działem go w areszcie w 1944 r.Miał tam jeszcze większą swobodęporuszania się i przebywał razem z byłym ewangelickim biskupem kra-jowym z Poznania, Wurmem.Zniósł dobrze pod względem fizycznym tewszystkie lata uwięzienia.O jego stan cielesny troszczono się należyciei z pewnością nikt mu nie ubliżył.Był zawsze traktowany z grzecz-nością.5554M.Broszat opuścił ten ustęp, jako dotyczący prywatnego szczegółu z życia rodziny Niem�llera(Kommandant in Auschwitz, s.81 przyp.1).55Wilhelm Niem�ller, brat pastora Martina Niem�llera i autor książki Kampf undZeugnis der Bekennenden Kirche (Bielefeld 1948 r.), po porozumieniu ze swoim bratemprzesłał monachijskiemu Instytutowi wydawcy wspomnień H�ssa krytyczne uwagi dowywodów H�ssa na temat sprawy M.Niem�llera.W uwagach tych, opublikowanych przezwydawcę niemieckiego, oświetlone są w inny sposób: przyczyna aresztowania, sposób trakto-wania w obozie koncentracyjnym, sprawa zgłoszenia się do służby wojskowej i zrzeczeniasię munduru oraz sprawa biskupa Wurma.Według wyjaśnienia Niemollerów biskup wir-temberski T.Wurm nie przebywał nigdy w Dachau ani nigdy nie był w Poznaniu.PomyłkęH�ssa przypisują oni temu, że równocześnie z Niemollerem przebywał i zmarł w Sachsen-Podczas gdy Dachau było przeważnie ,,czerwone", to znaczy prze-ważali w nim więzniowie polityczni, Sachsenhausen było zielone".56Zgodna z tym była cała atmosfera obozu, mimo że najważniejsze sta-nowiska były obsadzone przez więzniów politycznych.W Dachau łą-czył więzniów duch pewnej wspólnoty, którego zupełnie nie byłow Sachsenhausen.Obie główne barwy zwalczały się gwałtownie.57Zarząd obozu mógł to łatwo wyzyskać dla swoich celów, wygrywającprzeciwko sobie te dwie kategorie więzniów.Ucieczki były tu stosunkowo liczniejsze niż w Dachau, a przedewszystkim bardziej wyrafinowane i bardziej pomysłowe, zarówno jeślichodzi o ich przygotowanie, jak i realizację.W Dachau ucieczka byławprawdzie szczególnym wydarzeniem, lecz tu traktowano ją jeszczepoważniej ze względu na obecność Eickego.Gdy tylko zaczęła wyć syrena, natychmiast Eicke jeżeli tylko byłw Oranienburgu zjawiał się w obozie.Chciał natychmiast wiedziećo wszystkich szczegółach ucieczki i uporczywie poszukiwał winnych,którzy przez nieuwagę lub niedbalstwo umożliwili ją więzniowi.Szeregiwartowników stały często 3 4 dni, jeśli były dane przemawiające zatym, że więzień może znajdować się jeszcze wewnątrz łańcucha straży.'Dniem i nocą wszystko wielokrotnie przeszukiwano.Zciągano w tymcelu wszystkich SS-manów garnizonu.Oficerowie, a przede wszystkimkomendant, Schutzhaftlagerf�hrer i oficer służbowy, nie mieli spokoj-nej chwili, gdyż Eicke nieustannie zwracał się do nich z zapytaniemo stan poszukiwań.Jego zdaniem żadna ucieczka nie powinna się byłaudać [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki