[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bro-szat w edycji: Kommandant in Auschwitz, s.80 przyp.2). w różnych okolicznoÅ›ciach.ByÅ‚ to ewangelicki pastor Niemoller, w cza-sie pierwszej wojny Å›wiatowej znany komendant Å‚odzi podwodnej.Powojnie zostaÅ‚ pastorem.Niemiecki koÅ›ciół ewangelicki byÅ‚ rozbity na wiele grup.JednÄ… zeznaczniejszych, mianowicie koÅ›ciół wyznaniowy, prowadziÅ‚ Niemoller.führer pragnÄ…Å‚, aby koÅ›ciół ewangelicki zostaÅ‚ zjednoczony, i miano-waÅ‚ ewangelickiego ,,prymasa".Jednakże wiele grup ewangelickich nieuznawaÅ‚o go i gwaÅ‚townie zwalczaÅ‚o.Także i Niemöller.MiaÅ‚ on swojÄ…gminÄ™ w Dahlem, na przedmieÅ›ciu Berlina.W gminie tej zbieraÅ‚a siÄ™caÅ‚a berliÅ„sko-poczdamska ewangelicka reakcja, wszystkie dawne, ce-sarskie ekscelencje i ci, którzy nie byli zadowoleni z reżimu narodowo-socjalistycznego.Niemoller gÅ‚osiÅ‚ w kazaniach opór i to spowodowaÅ‚ojego aresztowanie.52Umieszczono go w areszcie w Sachsenhausen i dano wszelkie możli-we u]gi.MógÅ‚ pisać do żony, kiedy chciaÅ‚.Co miesiÄ…c mogÅ‚a.odwiedzaćgo żona i przynosić mu książki, papierosy i żywność  wszystko, cze-go sobie życzyÅ‚.MógÅ‚ spacerować na podwórzu aresztu, miaÅ‚ takżeudogodnienia w celi.Krótko mówiÄ…c, zrobiono dla niego wszystko,co możliwe.Komendant byÅ‚ obowiÄ…zany stale siÄ™ o niego troszczyći dowiadywać siÄ™ o jego życzenia.53führer byÅ‚ zainteresowany w tym, aby skÅ‚onić Niemöllera do wy-rzeczenia siÄ™ oporu.W tym celu do Sachsenhausen przyjeżdżaÅ‚y wy-bitne osobistoÅ›ci (nawet wieloletni przeÅ‚ożony z czasów sÅ‚użby w ma-rynarce i wyznawca jego koÅ›cioÅ‚a, admiraÅ‚ Lans).Jednak na próżno,Niemoller obstawaÅ‚ przy stanowisku, że żadne paÅ„stwo nie ma prawamieszać siÄ™ do praw koÅ›cielnych, a tym bardziej do ich wydawania.Jest to jedynie i wyÅ‚Ä…cznie sprawa spoÅ‚ecznoÅ›ci wyznaniowych.KoÅ›-ciół wyznaniowy rozwijaÅ‚ siÄ™ nadal i Niemöller staÅ‚ siÄ™ jego mÄ™czen-nikiem.%7Å‚ona pastora dziaÅ‚aÅ‚a dalej w jego duchu.Ponieważ czytaÅ‚emcaÅ‚Ä… jego korespondencjÄ™, a także przysÅ‚uchiwaÅ‚em siÄ™ rozmowom w cza-sie odwiedzin, które odbywaÅ‚y siÄ™ u komendanta, byÅ‚em dokÅ‚adniezorientowany w tych sprawach.W 1938 r.Niemöller napisaÅ‚ do głównodowodzÄ…cego marynarki,wielkiego admiraÅ‚a Raedera, że rezygnuje z prawa noszenia munduruoficera marynarki, ponieważ nie zgadza siÄ™ z paÅ„stwem, któremu tamarynarka sÅ‚uży.Gdy wybuchÅ‚a wojna, zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ dobrowolnie dosÅ‚użby wojskowej i prosiÅ‚ o mianowanie go dowódcÄ… Å‚odzi podwodnej.52Martin Niemoller zostaÅ‚ aresztowany 1.7.1937 r.Dnia 2.3.1938 r.zostaÅ‚ skazany przezsÄ…d specjalny w Berlinie-Moabicie na karÄ™ 7 miesiÄ™cy twierdzy, uznanÄ… za odcierpianÄ… przezareszt tymczasowy.Po ogÅ‚oszeniu wyroku zabraÅ‚o go Gestapo z wiÄ™zienia Å›ledczego i osadziÅ‚ow obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen tytuÅ‚em tzw.aresztu zapobiegawczego (Vor-beugungshaft).Patrz M.Broszat w edycji: Kommandant in Auschwitz, s.80 przyp.3.53Patrz E.Kogon: Der SS-Staat, s.186. Teraz führer odrzuciÅ‚ podanie, gdyż Niemöller nie chciaÅ‚ przecież no-sić munduru paÅ„stwa narodowosocjalistycznego.Z biegiem czasu Niemöller zaczÄ…Å‚ zbliżać siÄ™ do koÅ›cioÅ‚a katolickie-go.WyszukiwaÅ‚ najosobliwsze argumenty przemawiajÄ…ce za poÅ‚Ä…cze-niem siÄ™ koÅ›ciołów, miÄ™dzy innymi za zgodnoÅ›ciÄ… w zasadniczych spra-wach jego koÅ›cioÅ‚a wyznaniowego z koÅ›cioÅ‚em katolickim.Jednakżeżona odradzaÅ‚a mu to bardzo energicznie.SÄ…dzÄ™, że Niemöller przy-puszczaÅ‚, iż zostanie zwolniony z obozu na skutek przejÅ›cia do koÅ›-cioÅ‚a katolickiego.Jego zwolennicy nigdy by jednak za nim nie poszli.CzÄ™sto, a także szczegółowo rozmawiaÅ‚em z Niemöllerem.We wszyst-kich innych kwestiach życiowych można siÄ™ byÅ‚o z nim porozumieć,miaÅ‚ zrozumienie nawet dla obcych mu spraw; gdy jednak rozmowaschodziÅ‚a na tory spraw koÅ›cielnych, zapadaÅ‚a żelazna zasÅ‚ona.UparciewracaÅ‚ do swego punktu widzenia, odrzucaÅ‚ wszelkÄ… krytykÄ™ zajmo-wanego stanowiska, jakkolwiek gotowość przejÅ›cia do koÅ›cioÅ‚a kato-lickiego musiaÅ‚a powodować także uznanie paÅ„stwa, podobnie jakto uczyniÅ‚ koÅ›ciół katolicki, przez zawarcie konkordatu.Gorzkie rozczarowanie sprawiÅ‚a Niemöllerowi jedna z jego córek.MiaÅ‚ siedmioro dzieci, które wspólnie z matkÄ… propagowaÅ‚y jego idee,o ile tylko ze wzglÄ™du na swój wiek nadawaÅ‚y siÄ™ do tego.Lecz jednacórka wyÅ‚amaÅ‚a siÄ™ z tego grona.ChciaÅ‚a koniecznie poÅ›lubić oficeramarynarki, bogowiercÄ™.Niemöller próbowaÅ‚ wszystkiego, by jej to wy-perswadować.W czasie odwiedzin córki przytaczaÅ‚ wszelkie religijnei koÅ›cielne argumenty, jednak bezskutecznie: wyszÅ‚a za mąż za tegooficera.54Gdy w 1941 r.na rozkaz Reichsführera SS wszyscy duchowni zos-tali przeniesieni do Dachau, również i Niemöller tam siÄ™ znalazÅ‚.Wi-dziaÅ‚em go w areszcie w 1944 r.MiaÅ‚ tam jeszcze wiÄ™kszÄ… swobodÄ™poruszania siÄ™ i przebywaÅ‚ razem z byÅ‚ym ewangelickim biskupem kra-jowym z Poznania, Wurmem.ZniósÅ‚ dobrze pod wzglÄ™dem fizycznym tewszystkie lata uwiÄ™zienia.O jego stan cielesny troszczono siÄ™ należyciei z pewnoÅ›ciÄ… nikt mu nie ubliżyÅ‚.ByÅ‚ zawsze traktowany z grzecz-noÅ›ciÄ….5554M.Broszat opuÅ›ciÅ‚ ten ustÄ™p, jako dotyczÄ…cy prywatnego szczegółu z życia rodziny Niemöllera(Kommandant in Auschwitz, s.81 przyp.1).55Wilhelm Niemöller, brat pastora Martina Niemöllera i autor książki  Kampf undZeugnis der Bekennenden Kirche (Bielefeld 1948 r.), po porozumieniu ze swoim bratemprzesÅ‚aÅ‚ monachijskiemu Instytutowi  wydawcy wspomnieÅ„ Hössa krytyczne uwagi dowywodów Hössa na temat sprawy M.Niemöllera.W uwagach tych, opublikowanych przezwydawcÄ™ niemieckiego, oÅ›wietlone sÄ… w inny sposób: przyczyna aresztowania, sposób trakto-wania w obozie koncentracyjnym, sprawa zgÅ‚oszenia siÄ™ do sÅ‚użby wojskowej i zrzeczeniasiÄ™ munduru oraz sprawa biskupa Wurma.WedÅ‚ug wyjaÅ›nienia Niemollerów biskup wir-temberski T.Wurm nie przebywaÅ‚ nigdy w Dachau ani nigdy nie byÅ‚ w Poznaniu.PomyÅ‚kÄ™Hössa przypisujÄ… oni temu, że równoczeÅ›nie z Niemollerem przebywaÅ‚ i zmarÅ‚ w Sachsen- Podczas gdy Dachau byÅ‚o przeważnie ,,czerwone", to znaczy prze-ważali w nim wiÄ™zniowie polityczni, Sachsenhausen byÅ‚o  zielone".56Zgodna z tym byÅ‚a caÅ‚a atmosfera obozu, mimo że najważniejsze sta-nowiska byÅ‚y obsadzone przez wiÄ™zniów politycznych.W Dachau Å‚Ä…-czyÅ‚ wiÄ™zniów duch pewnej wspólnoty, którego zupeÅ‚nie nie byÅ‚ow Sachsenhausen.Obie główne barwy zwalczaÅ‚y siÄ™ gwaÅ‚townie.57ZarzÄ…d obozu mógÅ‚ to Å‚atwo wyzyskać dla swoich celów, wygrywajÄ…cprzeciwko sobie te dwie kategorie wiÄ™zniów.Ucieczki byÅ‚y tu stosunkowo liczniejsze niż w Dachau, a przedewszystkim bardziej wyrafinowane i bardziej pomysÅ‚owe, zarówno jeÅ›lichodzi o ich przygotowanie, jak i realizacjÄ™.W Dachau ucieczka byÅ‚awprawdzie szczególnym wydarzeniem, lecz tu traktowano jÄ… jeszczepoważniej ze wzglÄ™du na obecność Eickego.Gdy tylko zaczęła wyć syrena, natychmiast Eicke  jeżeli tylko byÅ‚w Oranienburgu  zjawiaÅ‚ siÄ™ w obozie.ChciaÅ‚ natychmiast wiedziećo wszystkich szczegółach ucieczki i uporczywie poszukiwaÅ‚ winnych,którzy przez nieuwagÄ™ lub niedbalstwo umożliwili jÄ… wiÄ™zniowi.Szeregiwartowników staÅ‚y czÄ™sto 3 4 dni, jeÅ›li byÅ‚y dane przemawiajÄ…ce zatym, że wiÄ™zieÅ„ może znajdować siÄ™ jeszcze wewnÄ…trz Å‚aÅ„cucha straży.'Dniem i nocÄ… wszystko wielokrotnie przeszukiwano.ZciÄ…gano w tymcelu wszystkich SS-manów garnizonu.Oficerowie, a przede wszystkimkomendant, Schutzhaftlagerführer i oficer sÅ‚użbowy, nie mieli spokoj-nej chwili, gdyż Eicke nieustannie zwracaÅ‚ siÄ™ do nich z zapytaniemo stan poszukiwaÅ„.Jego zdaniem żadna ucieczka nie powinna siÄ™ byÅ‚audać [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • swpc.opx.pl
  •