Piotr Sztompka Socjologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.�Myślenie�potoczne�jest�bardzo�konkretne,�a�od�kilku�stuleci�tą�dominującą�formą,�w�której�toczy�się�życie�zbiorowości�ludzkich,�jest�właśnie�państwo.�Ale�właśnie:�od�kilku�stuleci!�A�czy�przedtem�nie�było�społeczeństwa?�A�czy�może�nie�będzie�społeczeństwa,�jeśli�ziszczą�się�prognozy�politologów�na�temat�stopniowego�zaniku�państw�narodowych�i�zastąpienia�ich�odmiennymi�formami�regionalnej�czy�nawet�globalnej�organizacji�i�administracji?�Myślenie�naukowe�opiera�się�na�abstrakcji,�odchodzeniu�od�konkretu.�Dla�dzisiejszej�socjologii�więc�społeczeństwo�to�nie�konkretna�zbiorowość,�lecz�raczej�swoisty�rodzaj�rzeczywistości,�która�manifestuje�się�w�najrozmaitszy�sposób�w�zbiorowościach�najrozmaitszej�skali.�Społeczeństwo�państwowe�czy�narodowe�to�tylko�jedna�z�odmian�społeczeństwa.�Bo�społeczeństwo�to�także�zbiorowości�mniejsze�od�państwa:�rodzina�i�krewni,�wspólnota�lokalna�i�sąsiedzi,�krąg�przyjaciół�i�klub�towarzyski,�sekta�i�parafia,�stowarzyszenie�i�partia�polityczna,�klasa�i�warstwa�społeczna,�grupa�etniczna�i�mniejszość�narodowa,�szkoła�i�uniwersytet.�Społeczeństwo�to�również�zbiorowości�większe�od�państwa:�korporacje�międzynarodowe,�wielkie�Kościoły,�cywilizacje,�federacje,�wspólnoty�regionalne,�kontynentalne�czy�wreszcie�społeczeństwo�globalne.�Cała�gama�tych�zbiorowości�różnej�skali,�od�kilkuosobowych�do�kilkumiliardowych,�to�dla�socjologa�odmiany�społeczeństwa.�Druga�sugestia�myślenia�potocznego�to�utożsamienie�społeczeństwa�ze�zbiorowością�ludzi,�wielością�konkretnych�osób.�To�narzuca�się�niemal�nieodparcie:�społeczeństwo�to�nic�innego�jak�ludzie,�bo�nic�innego�naocznie�nie�dostrzeżemy.�Rodzina�to�ojciec,�matka,�dzieci.�Uniwersytet�to�profesorowie,�asystenci�i�studenci.�Firma�to�dyrektorzy�i�pracownicy.�Kościół�to�księża�i�wierni.�Polska�to�Polacy.�Oczywiście�to�wszystko�prawda,�ale�prawda�tylko�cząstkowa.�Uwaga�skupia�się�tylko�na�jednym�aspekcie�społeczeństwa,�wielości�jednostek,�albo�inaczej� �populacji.�Nauka�także�i�tutaj�wymaga�pójścia�dalej,�odejścia�od�oczywistości�i�konkretu.�Socjologia�zauważa�więc�po�drugie,�że�aby�móc�mówić�o�społeczeństwie,�pomiędzy�poszczególnymi�jednostkami�występować�muszą�jakieś�powiązania,�zależności,�relacje�łączące�pojedynczych�ludzi�w�pewną�całość.�Twórcy�socjologii� �Auguste�Comte,�Herbert�Spencer� �posługiwali�się�tutaj�analogią�do�organizmu.�Tak�jak�organizm�biologiczny�to�nie�prosta�suma�komórek,�tkanek,�organów,�lecz�spoista�i�wspólnie�funkcjonująca�całość,�tak�samo�społeczeństwo�to�nie�prosta�suma�ludzi,�lecz�zintegrowany�i�funkcjonujący�organizm�społeczny.�W�dzisiejszej�socjologii�echem�tej�perspektywy�jest�kategoria�grup�społecznych,�od�najmniejszych,�np.�rodziny,�do�największych,�np.�narodu.�W�XX�wieku�dokonano�kolejnej�abstrakcji,�wprowadzając�w�miejsce�organizmu�pojęcie�systemu�społecznego,�w�którym�uczestniczą�nie�tyle�konkretne�jednostki,�osoby,�ile�raczej�pewne�wyróżnialne�pozycje�społeczne�lub�związane�z�tymi�pozycjami�role�(np.�w�koncepcji�Talcotta�Parsonsa�czy�Niklasa�Luhman na).�System�społeczny�to�np.�szpital,�a�więc�powiązany�zespół�pozycji�(statusów)�takich,�jak�ordynator,�lekarze,�pielęgniarki,�rehabilitanci,�technicy�rentgenowscy,�pacjenci,�gdzie�wszyscy�wykonują�jakieś�przypisane�do�ich�pozycji�i�wzajemnie�się�uzupełniające�role.�Dalszy�krok�na�drodze�abstrakcji�polegał�na�wyodrębnieniu�samej�sieci�relacji,�powiązań�międzyludzkich�z�całości�systemu.�Zauważono,�że�można�szukać�prawidłowości�powiązań�i�relacji�niezależnie�od�tego,�kogo�one�wiążą,�jakie�osoby�czy�jakie�pozycje,�i�niezależnie�od�tego,�21w�jakich�zbiorowościach�się�przejawiają.�Tak�jak�w�geometrii�badamy�punkty,�linie,�trójkąty,�wieloboki,�niezależnie�od�konkretnych�obiektów�o�takich�kształtach,�tak�w�proponowanej�przez�jednego�z�twórców�socjologii�niemieckiej�Georga�Simmla� geometrii�społecznej��socjolog�ma�skupiać�uwagę�na�czystych� formach�społecznych�.�W�nowoczesnej�socjologii�używamy�w�tym�sensie�pojęcia�struktury�(np [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki