Popioly Zeromski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przechodzi�o t�dy równie� wysoko obwa�owane �o�ysko rzeki Huerby.Drzewa oliwne roz-ci�ga�y si� a� do samych murów miasta.Tote� mieszka�cy dniem ci�li kulami wypiel�gno-wane gaje, rwali ogrody, burzyli w nich domki letnie, �eby ods�oni� roboty Francuzów i ku-lami sp�dza� zatrudnionych ch�opów.Krzysztof porzuci� konia i wyprawy, aczkolwiek nie zmieni� uniformu ani nie przesta� nale-�e� do swego pu�ku.Siedzia� teraz w kana�ach i dyrygowa� powierzonym mu oddzia�em ch�o-pów arago�skich, którzy pod kar� Smierci musieli budowa� narz�dzia Smierci dla swychwspó�rodaków.Co chwila z bagnetem w r�ku odpiera� wycieczki mieszka�ców miasta napa-stuj�cych albo uSmierza� wybuch�e w rowach na podobie�stwo prochowych min bunty robot-ników.Z murów i wie� klasztornych bez przerwy sypa�y si� kule, wypada�y brandkugle, ka-354wa�y �elaza i kamienie.Nocami uczy� si� sztuki stawiania dzia�obitni, sypania przedpiersiów,rzni�cia strzelnic, ich policzków i pokolanków, uk�adania pod�o�a armat, stawiania sworz-niów i �uków wkopanych.Obl�eni otrzymali w tym czasie posi�ki w liczbie dwu tysi�cy lu-dzi gwardii hiszpa�skiej, ale i Francuzi wzmocnieni zostali przez dwa pu�ki liniowe, którez Francji nadesz�y.Baterie zosta�y ustawione na legarach, ostatnie wbite gwoxdzie pomosto-we, przedpiersia wy�o�one faszynami.Na ��danie poddania miasta Palafox odpowiedzia� wy-razami: Walka na no�e!Trzeciego sierpnia rykn�y wszystkie armaty.Czwartego bito od Switu w zamek Aljaferia,odwieczne wi�zienia inkwizycji, w bram� Carmen i w bram� Engracia.Zarazem strzelcy pol-scy ruszyli po drugiej stronie rzeki Ebro na przedmieScie Arcabal.Krzysztof Cedru sta� w ba-terii naprzeciwko klasztoru Engracia.Poniewa� przewidywano, �e brama tego dnia musi by�zatarasowana wa�tuchami z piaskiem, bito wy�omy obok niej z prawej i lewej strony w mu-rach nale��cych do klasztoru.Ogromne zabudowania jego sta�y na nieznacznym wzniesieniui tworzy�y ca�oS� odosobnion�.Batalion pu�ku siedmdziesi�tego i ca�y pu�k pierwszy piecho-ty polskiej sta�y w przykopach, czekaj�c na dany znak.Cedro z towarzyszami artylerzystamiotrzyma� rozkaz wzi�cia udzia�u w szturmie z karabinem w r�ku, gdy szwadron konny nad-szed� do asekuracji armat.Ludzie byli spragnieni walki, kobiet, rabunku.Dr�eli do bitwy.Oko�o godziny jedenastej z ra-na pocz�y wali� si� i w s�upy kurzu obraca� mury klasztorne.Na prawo od bramy, w pierw-szy wy�om, rzuci� si� natychmiast kapitan Bal.Za nim przez most na rzece Huerba ruszy�agarS� u�anów artylerzystów.WSród wSciek�ego upa�u, w ogniu strza�ów buchaj�cych jak gro-my i pioruny ze strzelnic kutych w murze klasztoru, przypadli do wy�omu.Ujrzeli tutaj okow oko obro�ców.Rzucili si� jedni na drugich jak rozjuszone zwierz�ta.Rzygn�a z przebi-tych piersi krew.Wa� trupów zagrodzi� wejScie.Mury klasztorne z trzaskiem pada�y.Wali�ysi� sufity i z pi�ter lecia�y zast�py ch�opów w g��b piwnic.Belki mia�d�y�y ich, oberwanepiece i Sciany zasypywa�y od razu.Krzysztof znalaz� si� nad brzegiem jednej z tych jam.Oniemia�.W dymie i s�upach ceglanego py�u, w ruchomych gruzach pod swymi stopami wi-dzia� gmeranie si� tej konaj�cej miazgi.G�owy obwi�zane czerwonymi chustkami w sposóbSwi�teczny na obraz du�ej obr�czy; d�ugie w�osy wysmarowane t�uszczem, we�niane p�asz-cze w bia�e i niebieskie pasy, a si�gaj�ce do samej ziemi jak togi rzymskie.Wierzga�y i ro-i�y si� nogi w bia�ych po�czochach i czarnych aksamitnych spodniach, trepy drewniane z czar-nymi wst��kami zwi�zanymi w tyle nogi.Wyci�ga�y si� jeszcze r�ce Sciskaj�ce d�ugie no�e.Z rozwartych jam w rozp�k�ych Scianach wypada�y coraz to nowe szeregi wystrojonych Swi�-tecznie; rzuca�y si� na napastników ze Slepym m�stwem.Zamordowano ich bagnetem i ze-pchni�to do wspólnego z tamtymi grobu.Piechota polska wtargn�a w wy�omy klasztoru.Depc�c ranionych i konaj�cych, biegn�c po gzymsach obok piwnic pe�nych konania, zbro-czeni krwi�, w poszarpanych ubraniach, z lufami lepkimi i ociekaj�cymi, chy�o wypadliwreszcie na pierwszy plac.Engracia!Nareszcie w�amali si� do tego wSciek�ego miasta!Plac by� pusty.Gdy wyszli na jego Srodek, jak grad sypn�y si� na nich strza�y, run�y z górykamienie.W Slepych murach, martwych, tylnych Scianach domów powybijane by�y od daw-na oskardem w�skie otwory.Z ka�dego z nich b��kitny dym wybucha�.W�skie ulice wiod�cew miasto, istne szpary miedzy rz�dami wysokich kamienic, by�y Swie�o zamurowane albo355zawalone worami piasku.Okna dolne w mieszkaniach, drzwi sklepów, wejScia do sieni by�yrównie� zamurowane i pe�ne niedostrzegalnych strzelnic.Nigdzie drzwi! Ani jednego �ywe-go cz�owieka! Nieprzyjaciela jak gdyby nie by�o!Druga straszliwa salwa strza�ów.Dym buchn�� z jednolitych murów i s�czy� si� smugami.Kilkadziesi�t trupów pad�o na bruk.Oficerowie sformowali plutony i popod murami d��ylico tchu nazad, ku bramie Engracia.Tu si� ukry�o wojsko za zr�bami poszarpanego klasztoru.Znalexli bram� zawalon� niezmiern� mas� worków ziemnych, które tworzy�y za wierzejamigór� równ� ich wysokoSci.Kazano batalionowi drugiego pu�ku piechoty polskiej odci�gn��owe wory spod bramy.Rzucili si� do roboty, radzi, �e nie id� cho� chwil� na Slepe, dymi�cemury.Miedzy innymi pracowa� tam i Cedru.Gdy ju� 2 dobr� godzin� norii ogromne sacs �terre, omdlewa� prawic z trudu.Ca�y by� zlany potem, brudny i niemal Slepy od dymu i ku-rzu.Dysz�c ci�ko, usiad� na worku i wyci�gn�� nogi.Ani jednej mySli.Gdzie to on jesti co robi? Co to za wory i do czego? Huk straszliwy armat grzmota raz w raz w czo�o, w cie-mi� g�owy.Przeraxliwe j�ki umierania.Gdzie to on tu jest ?Tu� obok pod murem, w jego fioletowym cieniu, chodzi� tam i z powrotem niski oficer,szczup�y, chudy brunet z pi�knymi oczyma.Szpad� obna�on� trzyma� w r�ce.Cedru rzuci�na niego przekrwawionym okiem i nie by� pewny, czy rzeczywiScie widzi tego cz�owieka, czyto mo�e mu si� przypomina jakiS wypadek z takim cz�owiekiem.Oficer stan�� nad nim i zuSmiechem ironii coS mówi�.WSród buchania strza�ów, wSród owych galopem p�dz�cych falpowietrza, wSród walenia w mury pobliskie oskardów saperskich, wpoSród ryków na po-moc! , wrzasków konania i przesmutnych j�ków a wo�a� - nic móg� dos�ysze�.Zerwa� si� na nogi i wyprostowa�.- Sk�d si� tu wzi��eS, ufanie z wci�t� tali�? - wkrzycza� mu kapitan w ucho.- Odkomenderowany do armat Hupeta kapitana.- Rozumiem.Spracowa�eS si� wa�pan?Cedro spojrza� na niego ze zdumieniem.- Znam waSci z widzenia, z wieSci, ze s�uchu, panie Cedro.Krzysztof uk�oni� si� po wojskowemu.- JesteSmy w dalekim powinowactwie.Nazywam si� Wyganowski.Rotowe salwy strza�ów i nowy huk armat spod Aljaferii przerwa� rozmow�.Za chwil�Krzysztof siedzia� znowu na swym worku, a oficer chodzi� wyd�u� muru.A nazywaj si� i jak chcesz, diable czubaty.- rozmySla� Cedro.- Powinowactwo.Rzuci� mimo woli wzrokiem w stron� ruin klasztoru i znowu dojrza� zawalone piwnice.Z ru-mowia wy�azili ludzie.Ga�gany na nich krwawe, obdarte.G�by straszliwe, oczy w niego z da-leka patrz�.Có� za oczy!- Wyganowski.- szepc� usta - w dalekim powinowactwie.Cedro [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki