Arystoteles Ustroj polityczny Aten

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Herodot VIII, 3, 2.Zdaniem Tukidydesa Ateńczycy przejęli hegemonię na morzu zazgodą Spartan (Thuc.I, 95, 7.Por.Xen.Hell.VI, 5, 34; Plut.Arist.23, 7; Diod.XI, 50), za czymprzemawia również fakt, że Ateny i Sparta pozostawały w dobrych stosunkach do czasu, gdyKimon cieszył się wpływami w Atenach.292W tym miejscu autor odchodzi od dualistycznej wizji historii politycznej Aten, w którejwalczą ze sobą dwaj przywódcy reprezentujący stronnictwo arystokratyczne i ludowe (zob.rozdz.28, 2) i ukazuje Arystydesa i Temistoklesa jako prostatai tou demou, którzy współpracują zesobą, dążąc do wspólnego celu.293Słynną opowieść o poselstwie Temistoklesa w czasie budowy murów przytacza Tukidydes(1,90-3).294Zob.Herodot VIII, 3, 2; Thuc.I, 94-6; 128, 3-130; Diod.XI, 44-6; Plut.Arist.23; Cim.6,1-3.295Spartański regent Pauzaniasz, który dowodził kampanią morską 478 r., zraził swym po-stępowaniem sprzymierzeńców i został odwołany do Sparty, co dało Ateńczykom okazję doprzejęcia dowództwa.Wysłany pózniej przez Spartę Dorkis, który miał zastąpić Pauzaniasza, niezostał przez sprzymierzeńców zaakceptowany w roli dowódcy.296* W roku 478/7.297Termin �� (phoros) oznacza daninę płaconą przez członków I Związku Morskiego.O organizacji Związku Thuc.I, 96 - 97, 1; Diod.XI, 47; Plut.Arist.24 - 25, 3.298Por.Plut.Arist.25, l (Hellenom).tych samych wrogów i przyjaciół mieć będą, przy czym rzucono w morze kawałkikruszcu299*.24.Gdy potem wzmogło się w państwie poczucie własnej siły i zebrało sięwiele pieniędzy, radził Arystydes Ateńczykom, ażeby przejęli władzę nadZwiązkiem [Morskim] i ażeby w tym celu przenieśli się ze wsi i zamieszkaliw mieście.Wszyscy bowiem mieć będą utrzymanie300, jedni w wyprawachwojennych, drudzy jako załogi okrętów, inni jako urzędnicy państwowi301*.Przekonywał, że w ten sposób Ateny wzmocnią swoją hegemonię.Ateńczycydali się przekonać i przejąwszy władzę zaczęli nadużywać jej w stosunku doswych sprzymierzeńców, z wyjątkiem mieszkańców Chios, Lesbos i Samos302*,ich bowiem uważali za przedmurze swej władzy i dlatego pozwolili imzachować ustrój dotychczasowy i utrzymać pod swoją władzą posiadanetereny303.Na ogół ludność miała dostatnie utrzymanie, tak jak Arystydeszapewniał.Stan był taki, że ponad 20 000 ludzi304* utrzymywało się z danin299* Akt symboliczny, oznaczał trwałość złożonej przysięgi.[Czyli że przymierze trwać będziedopóty, dopóki wrzucony w morze metal nie wypłynie, czyli zawsze.Por.Plut.Arist.25, L]300��.Na temat korzyści ekonomicznych, jakie czerpali Ateńczycy z istnienia Związku, zob.R.Meiggs, The Athenian Empire, Oxford 1972, s.255 - 272.301* To, co Arystoteles określa jako świadome cele polityki Arystydesa, było raczej wynikiemkierunku polityki, w jakim skierował Ateny Temistokles, co wyraznie przedstawia Tukidydes (I 93;por.P.Cauer, Hat Aristoteles die Schrift vom Staate der Athener geschrieben?, Stuttgart 1891,s.28 nn.).302*miasta na wyspach Chios, Lesbos i Samos utrzymały dłużej niezależność, dostarczaływprawdzie na usługi związku ateńskiego okrętów, ale nie płaciły daniny.Samos zeszło do rzędupoddanych sprzymierzeńców po uśmierzeniu buntu w 440 r., a Lesbos w podobnej sytuacji w 428 r.p.n.e.303Zob.T.J.Quinn, Athens and Samos, Lesbos and Chios: 478 - 404 B.C., Manchester 1981.304*podane szczegółowe liczby dają w sumie 15 750, do tego należy dodać załogę 20 okrętówstrażniczych, około 4000 ludzi, ponadto utrzymywanych w prytanejonie, sieroty oraz dozorcówwięzień.Niektóre liczby nie są pewne.Ogólną liczbę obywateli ateńskich powyżej lat 18 przed wojnąpeloponeską oblicza się na ok.55 000; V.Ehrenberg (Der Staat der Griechen I, Leipzig 1957, s.24),zastrzegając, że wszelkie obliczenia są tylko przybliżone, podaje takie zestawienie (w tysiącach):ok.480 ok.432 425 ok.400 ok.360 323obywateli 25-30 35-45 29 20-25 28-30 28obywateli z rodzinami 80-100 110-150 116 60-90 85-110 112metojków 4-5 10-15 7 6-8 10-15 12metojków z rodzinami 9-12 25-35 21 15-20 25-45 42niewolników 30-40 80-110 81 40-60 60-100 104ogólna liczba ludności 120-150 215-295 218 115-175 170 - 255 258[Nie znamy dokładnej liczby ludności Aten w V-IV w.A.W.Gomme szacował ją w 431 r.na 172tyś.dorosłych obywateli, a w 323 r.na 112 tyś.(The Population of Athens in the Fifth and FourthCenturies B.C., Oxford 1933, s.26).M.H.Hansen szacuje liczbę obywateli w V w.na ok.60 tyś., zaśw drugiej połowie IV w.na ok.30 tyś.(łącznie z dziećmi i kobietami ok.100 tyś.).Osobną kwestiąmiast związkowych305, podatków306 i sprzymierzeńców307*.Było mianowicie6000 sędziów308, 1600 łuczników309, prócz 1200 jezdzców310, 500 członkówrady311, 500 ludzi straży okrętowej312, nadto 50 strażników na Akropolu313, dalejokoło 700 ludzi sprawujących urzędy w kraju314*, a poza jego granicami do700315*.Ponadto, kiedy rozpoczęli wojnę316, było 2500 hoplitów317, 20 okrętówjest liczba metojków i niewolników.Liczba niewolników zapewne nigdy nie przekraczała 150 tyś., zaśmetojków (dorosłych mężczyzn) u schyłku IV w.wynosiła ok.10 tyś.Zob.M.H.Hansen,Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, s.102-105 oraz tegoż autora, Demography andDemocracy, Herning 1985.Zob.też T.Wałek-Czernecki, Ludność Attyki w V i IV w.p.n.e., PrzeglądHistoryczny" 31, 1933 - 34, s.243 - 278; A.W.Gomme, The Population of Athens Again, Journal ofHellenie Studies" 79, 1959, s.61 - 68; E.Ruschenbusch, Zum letzten Mai: die Biirgerzahl Athens im 4.Jh.v.Chr., Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik" 54, 1984, s [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki