[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To bowiem, co jest powszechne, nie indywidualizuje się,chyba że dzięki temu, iż jest w czymś przyjmowane.Przyczyna pierwsza zaś jest czymś jednostkowym oddzielonymod wszystkich innych [bytów], gdyż w przeciwnym razie nieposiadałaby jakiegoś działania.Rzeczy powszechnych bowiem nie dotyczy ani działanie, ani też doznawanie działania.Wydaje się zatem, że z konieczności trzeba powiedzieć, iż przyczyna pierwsza posiada yliatim [tj.złożenie],to znaczy coś przyjmującego bytowanie.Ale na to z koleimożna odpowiedzieć, że sama nieskończoność boskiegobytowania, o ile mianowicie nie jest ograniczona przez cośprzyjmującego, posiada w pierwszej przyczynie odmienneyliatim [tj.złożenie] niż to, które znajduje się w innych rzeczach.Jest tak dlatego, że jak w innych rzeczach zindywidualizowanie przyjętej rzeczy powszechnej urzeczywistniasię dzięki temu, co jest przyjmujące, tak boska dobroć orazbytowanie indywidualizuje się ze względu na samą swojączystość, dzięki temu mianowicie, że ona sama nie jestw czymś przyjęta.Z tego zaś, że w ten sposób jest zindy 9.Wszelka stałość inteligencji.89widualizowana, wynika, że właśnie dzięki swojej czystościposiada [taką własność], że może wpływać dobrami na inteligencję oraz inne rzeczy *.%7łeby zaś stało się to oczywiste, należy rozważyć, że cośnazywa się bytowaniem jednostkowym ze względu na to,że nie powstało po to, by istnieć w licznych rzeczach, gdyżwłaśnie coś powszechnego powstało w tym celu, by istniećw wielu rzeczach.Coś jednostkowego zaś może się zrealizować dwojako.W pierwszy sposób tak, że jest ograniczone do czegoś jednego, w czym to coś się znajduje, tak jakbiel [w ogóle] dzięki zasadzie swojego gatunku powstała poto, by istnieć w wielu rzeczach, lecz ta biel [konkretna],która jest przyjęta w tym oto podmiocie, nie może bytowaćinaczej jak w nim właśnie.Ten sposób rozumowania jednaknie może ciągnąć się w nieskończoność, ponieważ w ciąguprzyczyn formalnych oraz materialnych nie można postępować w nieskończoność, jak dowodzi się tego w II księdze Metafizyki63.Dlatego trzeba dojść do czegoś, co niepowstało, po to, aby być przyjętym w czymś, i dzięki temuwłaśnie posiadać jednostkowość, tak jak materia pierwsza w rzeczach cielesnych, która jest zasadą pojedynczości.* Fragment ten zawiera argumentację będącą próbą udowodnienia i wyjaśnienia jednej z najtrudniejszych i najistotniejszych tez teologii naturalnejAkwinaty.Teza ta dotyczy bytu Bożego i głosi, że Bóg jako istnienie samoistne, czyste i absolutne oraz nieskończone jest zarazem bytem powszechnymi jednostkowym.Bóg realizuje zatem w sobie swoisty paradoks ontyczny,który ostatecznie jest dla ludzkiego umysłu nieprzeniknioną Tajemnicą.Możemy bowiem zrozumieć to, że tak być musi, ale jak się to realizuje, tegodo końca przeniknąć i zrozumieć nie potrafimy.Takich paradoksów w przypadku Boga jest zresztą więcej.Przykładowo, Bóg jest samą tożsamością,a zarazem dynamizmem itp.W tej sprawie zob.np.: J.Salij, Eseje tomistyczne,Poznań, 1998, s.9-21.63 Por.Arystoteles, Metafizyka, ks.II, rozdz.2 (994 a 20 i n.); Tomaszz Akwinu, Komentarz do Metafizyki , ks.II, lekcja 3, 305 i n., oraz lekcja 4,320 i n. Komentarz do Księgi o przyczynach 90Dlatego trzeba też, żeby wszystko to, co nie powstało, abyistnieć w czymś innym, było jednostkowe tylko za sprawą samego tego faktu.W tym miejscu [wychodzi na jaw]drugi sposób, w jaki coś nie powstaje po to, żeby istniećw wielu rzeczach.Polega on na tym, że coś nie powstałopo to, by istnieć w czymś [drugim], jak w sytuacji, gdyby biel była oddzielona, istniejąc bez podmiotu.Byłabywówczas w ten [drugi] sposób jednostkowa.W ten właśnie sposób zachodzi zindywidualizowanie w przypadkusubstancji oddzielonych, które są formami posiadającymibytowanie, oraz w przypadku samej przyczyny pierwszej,która jest samym trwale istniejącym bytowaniem.10Wszelka inteligencja jest pełna form, chociaż międzynimi są takie, które zawierają formy bardziej powszechne,oraz takie, które zawierają formy mniej powszechne.Jest tak ponieważ formy, które znajdują się w inteligencjach wtórnych, powszechnych w rzeczach niższych, znajdują się na sposób szczegółowy, natomiast w inteligencjach pierwszych znajdują się na sposóbpowszechny.Te formy natomiast, które na sposób powszechny znajdująsię w inteligencjach pierwszych, w inteligencjach wtórnych znajdują sięna sposób szczegółowy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
