Homa Jan Antoni Ostatni koncert

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wypełnione pracą i muzyką,zakłócone zostały jednak dysonansowym kontrapunktem złowrogiej działalności Struniarza.Gdyby nie trup, który przywitał mnie po przylocie do K., wszystko miałoby wymiar rozrywkiintelektualnej, komputerowej gry z określoną ilością puzzli do ułożenia.Kolejne morderstwo,poprzez tropy prowadzące w przeszłość, a powiązane z jednej strony ze środowiskiemmuzycznym, zaś z drugiej z rodziną Joanny, nadało zdarzeniom tonację ciemną, minorową,złowróżbną, której doskonałą ilustracją stała się muzyka Schuberta.Wszystko razemspowodowało, że wbrew początkowym wątpliwościom dałem się wciągnąć w śledztwo, uznającnawet, że w jego ramach powinienem odwiedzić Londyn.Potem wydarzenia przybrały zawrotną szybkość, stawiając mnie w rolach już to bohateramimo woli, już to osoby przyglądającej się bezradnie, jak ktoś burzy porządek jej życia.Nieoczekiwany szach okazał się zaproszeniem do gry.Brutalnym, a jakże, ale czego spodziewaćsię po gościach, którzy w ciągu ostatnich tylko dni mieli na sumieniu lekko licząc pięćtrupów (trójka konwojentów plus dwóch stewardów z Eurostara)? %7łe nie było ich więcej (mniewliczając), zawdzięczałem refleksowi wykazanemu w krytycznej chwili.Ostatecznie jednakkażdego dnia unikamy śmierci, schodząc z drogi pędzącym samochodom i wykonując mnóstwozautomatyzowanych czynności.Gdyby nie dramat uwięzionej Antosi, być może potrafiłbym się doszukać w swoichdziałaniach tego smaku przygody, który towarzyszył mi w trakcie rozwiązywania zagadkifilharmonii.Teraz było równie ciekawie, choć znacznie bardziej chaotycznie (choćby z racjipoplątania różnych spraw).I niestety o wiele grozniej.Nie mogąc zdecydować się na konkretną płytę, łapałem na chybił trafił stacje radiowe,jednak żaden z utworów do mnie nie przemawiał.Czy można dzwięk zastąpić słowem? Sam Ludwig van Beethoven twierdził, że da się(przynajmniej w elementarnym zakresie) komponować za pomocą wyrazów.Jeden z moichkolegów z lubością werbalizował melodię walca z V Symfonii Czajkowskiego:Kieee-dyś była pię-kna, teee-raz nie jest już.Jeszcze inny pokusił się o wersję hardcorową:Wpieee-rw była dziewi-cą, teee-raz.I tak dalej.(chodziło o to, że rzeczona dama jest obecnie dziewicą � rebours, że się takwyrażę).Niejeden z kompozytorów opatrywał swoje dzieła muzycznym autografem (wszakdzwięki posiadają literowe nazwy).Na przykład Jan Sebastian Bach i jego b a c hwkomponowane w ostatnią z cyklu Kunst der Fuge.Albo Dymitr Szostakowicz(Schostakowitsch) i motyw d s c h, ukryty między innymi w X Symfonii i VIII Kwarteciesmyczkowym.W twórczości przywoływanego już Adriana Leverk�hna, Doktora Faustusa,pojawia się motyw h e a e es.Haetera Esmeralda brzmi nazwa motyla niebiańskiejpiękności, a zarazem imię.diabelskiej kochanicy kompozytora.Przypomina mi się pewien słowno-dzwiękowy eksperyment.Grupa wówczas obiecujących, dziś uznanych kompozytorów, skupionych w Polskim Towarzystwie MuzykiWspółczesnej, wystąpiła z poematem zatytułowanym.Czerwony Kapturek.Eksperymentalnośćutworu polegała na stopniowym zastępowaniu słów ich dzwiękowymi odpowiednikami.Czyprzedsięwzięcie się udało, trudno jednoznacznie ocenić, ponieważ stanowiący ważny elementspektaklu zapis magnetofonowy nijak nie chciał zgrać się z działaniami muzyków (elektronikastała jeszcze w powijakach).Całość zakończyła się więc dość luzną pogawędką w domku babci.Słowa kodują dzwięki, zaś te dla odmiany potrafią mówić.Na przykład w pieśni, wktórej ani poezja, ani muzyka nie są wobec siebie służebne.Czy jednak mogą przemówić takżebez ich pomocy? Posłuchajmy Pieśni bez słów Feliksa Mendelssohna-Bartholdy ego, a poznamyodpowiedz.Dzwięki mówią, choć bliższe prawdy będzie stwierdzenie, że opowiadają lubomawiają.Język mówiony posiada za to melodię.Spróbujmy choć przez chwilę nie zważać na jejwymogi.Otrzymamy melorecytację.Bezbarwną linię, w której słowo i dzwięk pasują się wewzajemnej niemocy.A melodia słowa pisanego? Istnieje również.To dzięki niej czyta nam sięcoś z łatwością lub przy jej braku wręcz przeciwnie.Muzyka pełna jest obietnic i zaklęć.Pytań i wykrzykników.Zdań niedokończonych, atakże zasugerowanych jedynie.Jest skargą i westchnieniem.Opisowość jest cechą naczelną muzyki programowej ilustrującej konkretne zdarzenialub zjawiska ze świata zewnętrznego, ale próbującej też oddać bardziej ulotne stany wewnętrznejświadomości.Na drugim biegunie znajduje się muzyka absolutna abstrakt dzwiękowy, mającyzachwycać pięknem nieliterackim, maestrią formy i konstrukcji czy po prostu ciągiem dzwiękówpodlegających jednemu tylko kryterium: artystycznej doskonałości.Muzyka programowa z lubością posługuje się niezwykle plastycznym akordem kwartyzwiększonej (lub kwinty zmniejszonej, jak kto woli) czy w ogóle wszelkich interwałówwynaturzonych (klasyfikacja moja).Połowa dramatów (i horrorów) rozgrywa się przy jej udziale(wezmy choćby portret słynnego gnoma z Obrazków z wystawy Musorgskiego).Muzykaabsolutna pławić się będzie za to w interwałach czystych niczym alpejskie powietrze (nie mylićwszakże z programową jak jasna cholera Symfonią alpejską Richarda Straussa; twórca tak sięrozpędził w naśladownictwie natury, że posłużył się tu nawet maszyną do imitowania wiatru).Oddajmy na moment głos przywoływanemu już wcześniej Wendellowi Kretzschmarowi jednemu z bohaterów Doktora Faustusa, który tak oto interpretuje twórczość AntonaBrucknera (bez trudu możemy uznać ją za kwintesencję muzyki absolutnej):Czyż może być coś bardziej wzruszającego, wspanialszego wołał nad takienastępstwo zwykłych trójdzwięków? Czyż nie jest to jakby oczyszczająca kąpiel dla duszy?Jego dzieła stanowiły dlań: godny zapamiętania dowód skłonności muzyki do nawrotu kusprawom pierwotnym i podziwiania samej siebie w swych najpierwszych początkach.Pozwólcie i altowioliście na króciutkie stwierdzenie, zapowiedziane już zresztą wpowyższych akapitach.Otóż interwały dysonansowe będą w większym stopniu wyrażać emocje,podczas gdy konsonansowym zawsze bliżej do idei.Muzyka absolutna, choć odżegnuje się od emocji czysto obrazowych, potrafi nie mniejod nich wzruszać [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki