[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I w tym na ostatek Boskieeo namiestnika Piotra św.nie naśladujesz, że on tylko jedne miał poczciwą i pobożną swoje własną żonę, a ty cudzych żon opatrujesz tysiąc, owych nie wspominając, które się zowią: mere-mere-trix-trix3; a tych się znajduje wielka litania, gdziekolwiek się jeno obrócisz.Jużże tedy ze wszystkich cyrkumstancyj nie możesz być papieżem; w Polsce też już, jako mówię, większej mieć nie możesz god-1 Nominat - biskup mianowany przez króla, a nie zatwierdzony jeszcze przez papieża.2 Persekucja - prześladowanie.3 Mere-mere-trix-trix - nierządnica.ności, choćbyś i tej swojej dokazał imprezy.Co intendis, żebyś tego francuskiego Kondysa1 na tron królestwa polskiego [wyniósł] i ten kondysek nie wypryciałbyć2 już większej nad tą w Polsce godności.Upamiętajże się już! Niech ultimus domus Iagiellonicae pullus, jako z dziadów i pradziadów swoich pod tą korona, na tym tronie, na którym jest wolnymi głosami posadzony, spokojnie dni swoje kończy.A w ostatku powiedziano tam gdzieś jednemu: „Aleksander! aut mores aut nomen muta!" Ja zaś rzekę: „Nicolae aut mores aut locum muta!" Albo przestań tych fakcyj3 ojczyzny szkodliwych, albo jedź sobie do Anglii za predykanta4, bo tak z gazetów czytam, że tam powietrze takie było wielkie, aż wioski niektóre pusto bez ludzi stoją.Przydasz się ty tam przy twojej rzeźwości i króla możesz sobie pozyskać łaskę, kiedy obaczy, że możesz dobrze predyko-wać i muityplikować5 jego opustoszone państwo; tertium non datur, bo cię nie minie drewno, któreć p.krakowski funduje, albo raczej grecka litera Pi.Przeczytaj sobie, jako się złe consilia nadały podobnym tobie konsyliarzom i co ich za przewrotne potkały sztuki, jako to: u Konstantego cesarza, u Zenona, u Arkadyusza, u Justy-niana, u Tyberyusza, Plaucyana u Sewera, cesarzów6.Pamiętaj na to „Consilium, malum consultori pessimum".Jak Achitofel7 dawał na sprawiedliwego Dawida radę, tak ją też na swoje zaciągnął szyję.Aman u Aswerusa 8, jaką komu inszemu przygotował łaźnię, w takiej sam musiał się pocić.Jeżeli Ci złą1 Kondys - gatunek psa, tu - aluzja do imienia Kondeusza.2 Wypryciać - wyszukać.3 Fakcja - knowanie.4 Predyhant - kaznodzieja protestancki.5 Muityplikować - pomnażać.6 Cesarze rzymscy wschodni i zachodni, którzy ulegali wpływom doradców.7 Achitofel udzielał Absalomowi złych rad przeciwko Dawidowi a gdynie stało się tak jak radził, powiesił się.8 Astcerus - król perski.śmiercią poginęli, nie możesz się ty lepszej od nich spodziewać, a jeżeliby cię na ciele karanie minęło, pamiętajże, jako poście-lesz duszy swojej".Ten panegiryk1 podano mu w rękę, w karecie jadącemu, w lesie za Wiskitkami2 per modum listu: „JMść pani kasztelanowa kłania WM.M.Panu".A potem drogą poprzeczną skoczono na dobrym koniu; bez dragoniej tylko jechali, nie mógł go kto dogonić i zawołać do odebrania responsu.Słychać zaś było, że go kilka dni w kieszeni nosił, coraz czytał, a potem i spalił.Aleć po staremu nie trudno było o to, bo projektów3 było gwałt narzucono i w Warszawie, i w wojsku.Kto to pisał, nie wiedziano.Ale wróciwszy się do historycznej materyej, od której się trochę dla tej to apostrophe pióro oderwało - wyprowadził król wojsko w pole dość dobre i porządne i ja też musiałem być, choć mi się nie chciało, regalistą, bo chorągiew w tym tu była wojsku; ale po staremu, chocieśmy tu byli, toćmy tamtej stronie bardziej wygranej życzyli, widząc iniuriam Lubomirskicgo, a w jego osobie totius nobilitatis, bo ta wszystka na niego wywarta furya o nic inszego nie była, tylko że jako pot^ns manu et consilio impedyował4 elekcyej Kondeusza, którego królowa Ludwika omnibus modis na królestwo prowadziła; ale i sam król francuski do tego szczerze dopomagał ex ratione, że go zFrancyej rad by pozbył, gdyż był bardzo factiosus i nummosus i większą prawie in regno Galliae miał popularitatem, niżeli król; bał się, żeby się za jaką fortuny rewolucyą do niego nie przekierowały affectus populi; a druga racya, żeby było za tą okazyą regnante Galio w Polszcze dławić między sobą cesarza i wydrzeć mu koronę imperyalną; dlatego sypano pieniądzmi w Polszcze, żeby dopiąć swego.1 Panegiryk - pismo pochwalne.2 Wiskitki - miasto na trakcie z Warszawy do Łowicza.3 Projekt - tu - paszkwil.4 Impediować - przeszkadzać.Skupiło się tedy wojsko w rawskie i mazowieckie województwo, bo też już o panu Lubomirskim już było słychać koło Krzepie1 po wyściu z wygnania wrocławskiego.Miał król wojsko dosyć piękne, ale cóż: wszystkie jego nadzieje upadły przez śmierć Czarnieckiego, któremu był dał buławę polną i przez niego spodziewał się wszystkiego dokazać! Jakoż mógłby był tego dokazać, żeby Lubomirskiego przywiódł ad humilitatem et submissionem, boby był Czarniecki, jako wielki wojennik, wiedział, co z tym czynić, ale Kondeusza wprowadzić per promotlonem Czarnieckiego - tego by byli nigdy nie dokazali, bo ja wiem, co on o tej elekcyej sentiebat.Wybrał się tedy król JMść szczęśliwie z królową jejmością, z fraucymerem i z całym dworem z Warszawy na tę wojnę, [ tak właśnie należało, żeby do gonionego tańca były pogotowiu i damy, bo to nie wojna była, ale właśnie goniony taniec, bośmy ustawicznie z miejsca na miejsce gonili nie goniąc, a oni też przed nami uciekali nie uciekając; a coraz to nas przecie, jak się ono Mazurowie biją: Ej zięć siepęknę cię2 - to odlew buch pięścią.Dobrze o tym gonieniu jedna szlachcianka w sieradzkim województwie królowi powiedziała, kiedy jej krzywdę wielką poczyniono i przyszła do króla na skargę.Król ukontentowawszy ją jakąś tam largicyą3, mówi do niej: „Przebaczcie, pani, tak to wojna umie; a oto gonimy tego zdrajcę i ucieka nam".Aż szlachcianka rzecze: „A, miłościwy królu, dziwne to jest zaprawdę gonienie, mogąc dogonić, a nie dogonić; dy ja to stara baba, a jeszcze bym się go podjęła dziś dogonić".Król się skonfundował, a potem jej coś więcej kazał dać.Stał obóz między Rawą a między Głuchowem, dziedziczną wsią tego to Sułkowskiego; królestwo zaś stali w kolegium u Jezuitów, U tęskniło się też królowi na miejscu i mówi do swoich: „Nie byłoby też tu gdzie przejechać się do szlachcica którego, bo już1 Krzepice - miasteczko pod Częstochową.2 Ej zięć - palnę cię.3 Largicja - datek.uprzykrzyło się na miejscu kilka niedziel siedzieć".Rają mu to tu do tego, to do tego, o dwie mili, o trzy od miejsca.Król rzecze: „Ale ja chcę blisko kędy, żeby powrócić na wieczerzą", Ozwie się ktoś: „Jest tu, miłościwy królu, szlachcic polityczny, pan Sułkowski, zaraz pod obozem mieszka, będzie rad Wsszej K.Mści".Kazał się tedy król nagotować, pojechał i z królową.Nie wiemy o niczym, napijamy się piwka, karty grają, - bom i ja tam był, gdyż to dobry przyjaciel ojca mego i mój - żołnierzów też kilkanaście, aż wchodzi sługa: „Królestwo Ich Mość do WM.M.Pana jadą [i pytają], jeżeli w czym nie przeszkodzą?" Porwie się gospodarz: „Będę rad panu memu miłościwemu, proszę i z ochotą czekam".Słyszę, kiedy sama1 rzekła: „Będeć ja tobie rada! Dyabeł w tobie, poczekaj jeno!", ale nie wiedzieli, na co to mówiła.Powypadali tedy wszyscy, a król jeszcze był opodal
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
