[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wynik ten mo\na jednak racjonalnie wytłumaczyć, przywołując pewneaspekty stylu prasowego, na które nie zwrócono dotąd uwagi, a mianowicie jego perswa-zyjność i stereotypowość (formułkowość, korzystanie z gotowych zwrotów).Cechy temogą wywoływać zjawisko rytmu bez jakiegokolwiek związku z estetyką tekstu.WIERSZ ANALIZA WSTPNAPan Tadeusz (dalej PT) napisany jest trzynastozgłoskowym wierszem sylabicznymz paroksytoniczną klauzulą i cezurą po siódmej sylabie.Układ ten jest wyraznie widocznyna wykresie przedstawiającym średni rozkład przycisków na kolejne sylaby wersu (Rys.29).Przyciski padające na sylaby wyznaczające główne działy wersu (5, 6, 7 oraz 11, 12, 13)117Szczegółowe wyniki analiz zamieszczono w ANEKSIE. 105są niemal całkowicie zdeterminowane formalną strukturą wiersza.Natomiast rozkładprzycisków na pozycjach 1, 2, 3, 4 oraz 8, 9, 10 jest mniej przewidywalny i stanowipodstawowe zródło zmienności szeregów czasowych generowanych przez tekst PT.Wer-sja rosyjska w ogólnych zarysach zachowuje ten układ, jednak rozkład przycisków jestbardziej monotonny, brak jest te\ wyraznie wyodrębnionej klauzuli i średniówki (Rys.30).Rys.29 Rozkład przycisków akcentowych w trzynastozgłoskowcu sylabicznym(na przykładzie Pana Tadeusza)11822%100%20%90%18%80%16%70%14%60%12%50%10%40%8%30%6%20%4%10%2%0%0%1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Rys.30 Rozkład przycisków akcentowych w trzynastozgłoskowcu sylabicznym(na przykładzie rosyjskiego przekładu Pana Tadeusza)22% 100%20%90%18%80%16%70%14%60%12%50%10%40%8%30%6%20%4%10%2%0% 0%1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Eugeniusz Oniegin w cytowanym przekładzie (dalej EO) jest utworem stroficznymzło\onym z czternastowersowych strof o naprzemiennym układzie wersów ośmio- i dzie-więciosylabowych.W wersach ośmiozgłoskowych występuje klauzula oksytoniczna,a w wersach dziewięciozgłoskowych paroksytoniczna.W polskim przekładzie A.Wa\yka(patrz ANEKS) strofy składają się z dwunastu wersów dziewięciosylabowych z klauzuląparoksytoniczną i dwóch wersów ośmiosylabowych z klauzulą oksytoniczną.Układ taki118Wykresy 29 i 30 sporządzono na podstawie wszystkich badanych prób (por.ANEKS).Wykres lewyprzedstawia średni rozkład przycisków w wersie, natomiast wykres prawy procent sylab akcentowanychna danej pozycji.Podobne wyniki uzyskały Z.Kopczyńska i L.Pszczołowska (1968). 106utrudnia przedstawienie średniego rozkładu przycisków w wersie, poniewa\ faktycznieekwiwalentną, powtarzalną jednostką formalną jest tu cała strofa.Wykresy 31 i 32 przedstawiają funkcje autokorelacji zwykłej (ACF) i cząstkowej(PACF) dla wybranych fragmentów obu analizowanych utworów w oryginale i w prze-kładach119.Nawet pobie\ny ogląd funkcji ACF pozwala zauwa\yć bardzo wyrazisteskładowe deterministyczne wszystkich badanych szeregów, niezale\nie od tego, jakijęzyk i utwór reprezentują.Jednak, jak pokazały dalsze testy, zró\nicowanie kolejnychfragmentów jest du\e i nie pozwala wnioskować, na podstawie dwóch prób, o cechachcałych utworów lub o relacjach zachodzących pomiędzy oryginałami i przekładami.Przy-kłady poni\sze mają natomiast za zadanie zilustrować tok postępowania i rozumowanietowarzyszące analizie wszystkich pozostałych fragmentów i tym samym uwiarygodnićprzedstawione dalej uogólnienia.Rys.31 Funkcja ACF dla sekwencji akcentowej trzynastozgłoskowcaw języku polskim (lewa) i rosyjskim (prawa)1201 10,8 0,80,6 0,60,4 0,40,2 0,20 0-0,2 -0,2-0,4 -0,4-0,6 -0,6-0,8 -0,8-1 -11 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27Rys.32 Funkcja PACF dla sekwencji akcentowej trzynastozgłoskowcaw języku polskim (lewa) i rosyjskim (prawa)1 10,8 0,80,6 0,60,4 0,40,2 0,20 0-0,2 -0,2-0,4 -0,4-0,6 -0,6-0,8 -0,8-1 -11 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23119PT V/199, EO II/2.120Wykresy 31 i 32 sporządzono dla fragmentu PT V/199 (patrz ANEKS). 107W przypadku PT w języku polskim (Rys.31), wyrazny prą\ek funkcji autokorelacjipojawia się przy odstępie pierwszym, a następnie przy odstępach 13 i 26.Prą\ek pierw-szy wskazuje na silną negatywną korelację kolejnych akcentów, co oznacza, \e sylabaakcentowana będzie najczęściej wymuszać pojawianie się na następnej pozycji sylabynie akcentowanej i vice versa, podczas gdy dłu\sze sekwencje sylab tego samego typubędą stosunkowo rzadkie.Znaczące, dodatnie wartości ACF na wielokrotnościach licz-by 13 potwierdzają wy\szą ni\ przeciętna powtarzalność tego samego akcentu na cotrzynastej sylabie.Sugeruje to estymację nieznanego procesu stochastycznego modelemsezonowym
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
