[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podobno także i kobiety usiÅ‚owaÅ‚ LikurgpodporzÄ…dkować swym prawom, ale zaniechaÅ‚ tego, kiedy mu opór stawiÅ‚y.9.One zatem ponoszÄ… winÄ™ za to, co siÄ™ staÅ‚o, a wiÄ™c oczywiÅ›cie i za tezjawiska ujemne.Nie to jednakowoż jest przedmiotem naszego badania, komunależy przebaczyć lub nie, ale wÅ‚aÅ›ciwe czy niewÅ‚aÅ›ciwe urzÄ…dzenie stosunków.Wadliwe zaÅ› ustawienie zagadnienia kobiet nie tylko zdaje siÄ™ stanowić pewnÄ…skazÄ™ na ustroju samym dla siebie, jak to już poprzednio zauważyÅ‚em54, alei przyczynia siÄ™ w pewnym stopniu do spotÄ™gowania żądzy pieniÄ…dza.10.Poza tym mianowicie, co teraz omówiÅ‚em, można by podnieść zarzutyz powodu niezdrowych stosunków w dziedzinie wÅ‚asnoÅ›ci [u Spartan].Jedni z nichbowiem doszli do posiadania nadmiernie wielkich majÄ…tków, inni zaÅ› majÄ…zupeÅ‚nie nieznaczne, dlatego też wÅ‚asność ziemska przeszÅ‚a w rÄ™ce niewielu.Alei postanowienia prawne w tym wzglÄ™dzie sÄ… bÅ‚Ä™dne; sprzedaż bowiem lub kupnomajÄ…tku ziemskiego obÅ‚ożyÅ‚ prawodawca piÄ™tnem haÅ„by i zrobiÅ‚ to sÅ‚usznie, alezostawiÅ‚ swobodÄ™ darowania go lub pozostawienia w spadku wedle woli, choć tomusiaÅ‚o przecież dać ten sam wynik, co i w wypadku sprzedaży.11.Toteż prawie dwie piÄ…te wszystkiej wÅ‚asnoÅ›ci ziemskiej znajduje siÄ™ w rÄ™kachkobiet, częściÄ… dlatego, że jest wielka liczba córek dziedziczÄ…cych, częściÄ… dlatego,że daje siÄ™ im wielkie posagi.A przecież byÅ‚oby lepiej nie pozwolić na żadne wianoalbo na nieznaczne tylko czy wreszcie i Å›rednie55.Obecnie zaÅ› wolno każdemuwydać dziedziczkÄ™ swojÄ… za kogo zechce, a jeÅ›li kto umrze bez testamentu, to jegoprawny spadkobierca, którego zostawi, daje jÄ…, komu zechce56.StÄ…d też, choć krajmoże wyżywić 1500 jezdzców i 30 000 hoplitów, nie byÅ‚o ich w sumie ani tysiÄ…ca57.12.Jakoż samo doÅ›wiadczenie wykazaÅ‚o, że byÅ‚o to bÅ‚Ä™dne urzÄ…dzenie, bopaÅ„stwo nie wytrzymaÅ‚o nawet jednego ciosu58, ale upadÅ‚o z braku ludzi.Podobno53Jak wynika z nastÄ™pnego zdania, Arystoteles ma tu na myÅ›li Likurga, którego dziaÅ‚alność datujetym samym na okres czasu po I, czy nawet po II wojnie meseÅ„skiej, czyli na koniec VIII lub poÅ‚owÄ™VII w.Zostaje to w sprzecznoÅ›ci z relacjÄ…, wedÅ‚ug której Likurg byÅ‚ opiekunem Charillosa, a wiÄ™cmiaÅ‚by dziaÅ‚ać w IX w.p.n.e.(por.niżej, rozdz.8, § 1).54Por.wyżej, § 5.55Bucheler, za nim i inni wydawcy, przyjmujÄ… tu lukÄ™ w tekÅ›cie.56Zdanie niejasne, jeÅ›li bowiem córka jest dziedziczkÄ…, to co znaczy  prawny spadkobierca,którego zostawi"? W.L.Newman w swoim wydaniu (The Politics of Aristotle, text, introd., essays andnotes by., vol.1-4, Oxford 1887-1902, t.2, s.329) w uwagach do tego miejsca przypuszcza, żechodzi tu o najbliższego krewnego, który dziedziczy z prawa majÄ…tek niejako ze spadkobierczyniÄ…, bynastÄ™pnie wydać jÄ… za mąż wedle uznania, oddajÄ…c jej równoczeÅ›nie spadek.57WedÅ‚ug Å›wiadectwa Plutarcha (Agis 5) liczba Spartan ok.poÅ‚owy III w.p.n.e.spadÅ‚a do 700,a wÅ‚asność ziemska skupiÅ‚a siÄ™ w rÄ™kach zaledwie 100 obywateli.58Mowa niewÄ…tpliwie o bitwie pod Leuktrami (371 r.p.n.e.), która staÅ‚a siÄ™ grobem potÄ™gi Sparty. 43za dawniejszych królów nadawano obcym prawo obywatelstwa, tak że mimodÅ‚ugoletnich wojen nie dawaÅ‚ siÄ™ odczuć brak ludzi i kiedyÅ› byÅ‚o, jak powiadajÄ…,nawet 10 000 Spartan.Czy to prawda, czy nie, lepiej przecież postarać siÄ™o zwiÄ™kszanie ludnoÅ›ci paÅ„stwa przez zrównanie posiadÅ‚oÅ›ci.13.Temu Å›rodkowi poprawy stoi jednak na przeszkodzie prawo o pÅ‚odzeniudzieci.Prawodawca bowiem chcÄ…c, aby jak najwiÄ™cej byÅ‚o Spartan, stara siÄ™nakÅ‚onić obywateli, by jak najwiÄ™cej dzieci pÅ‚odzili; istnieje bowiem u nich prawo,ze ten, kto spÅ‚odzi trzech synów, otrzymuje zwolnienie od sÅ‚użby wojskowej, przyczterech zaÅ› nawet i od wszelkich danin.A przecież jest jasnÄ… rzeczÄ…, że przywzroÅ›cie ludnoÅ›ci i postÄ™pujÄ…cym skutkiem tego rozdrobnieniu wÅ‚asnoÅ›ci ziemskiej,z koniecznoÅ›ci mnoży siÄ™ liczba ubogich.14.yle jednak przedstawia siÄ™ też urzÄ…dzenie eforatu.WÅ‚adza ta mau nich moc rozstrzygania o najważniejszych sprawach, ale jest ona dostÄ™pnadla wszystkich z ludu, tak ze czÄ™sto dochodzili do tej godnoÅ›ci bardzobiedni ludzie, którzy z powodu ubóstwa bywali przekupni.OkazaÅ‚o siÄ™ towielokrotnie zarówno dawniej, jak i teraz w sprawie Andryjczyków59; niektórzybowiem z eforów, przekupieni pieniÄ™dzmi, byliby caÅ‚e paÅ„stwo zgubili, o ileby to od nich zależaÅ‚o.%7Å‚e zaÅ› wÅ‚adza ta jest zbyt wielka i równa wÅ‚adzytyrana, wiÄ™c i królowie byli zmuszeni o ich wzglÄ™dy zabiegać, tak że cierpiaÅ‚na tym równoczeÅ›nie i ustrój, bo z arystokratycznego przeradzaÅ‚ siÄ™ w de-mokratyczny.15.RównoczeÅ›nie jednak wÅ‚adza ta podtrzymuje ustrój, bo lud, majÄ…czapewniony udziaÅ‚ w najwyższej wÅ‚adzy, zachowuje siÄ™ spokojnie, tak ze czy todziÄ™ki prawodawcy, czy dziÄ™ki zrzÄ…dzeniu losu, jest to korzystnÄ… okolicznoÅ›ciÄ… dlaistniejÄ…cych stosunków.JeÅ›li bowiem ustrój ma siÄ™ utrzymać, to muszÄ… wszystkieczÅ‚ony paÅ„stwa dążyć do tego, aby być i zostać sobÄ….Królowie wiÄ™c odpowiadajÄ…temu wymaganiu ze wzglÄ™du na cześć, jakiej zażywajÄ…, ludzie znakomici zewzglÄ™du na przynależność do rady starców [geruzji], bo godność ta jest nagrodÄ…za tÄ™ cnotÄ™, a lud ze wzglÄ™du na eforat, bo na ten urzÄ…d wybiera siÄ™ wszystkichbez różnicy.16.Chociaż do godnoÅ›ci efora wszyscy powinni mieć dostÄ™p, to jednak wybórnie byÅ‚ przeprowadzany w ten sposób, co obecnie (bo ten jest zbyt dziecinny)60 [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • swpc.opx.pl
  •