Sienkiewicz Henryk Pan Wolodyjowski 9789185805396

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na czele stanął pan Motowidło.Hałastrata, zwykle nie używana do boju i zbrojna w broń lada jaką, skoczyłajednak z taką ochotą, iż obudziła podziw w samym hetmanie.Być może, iż zagrzewała ich chciwość łupów, być może, iż ogarnąłich zapał, jaki ożywiał dnia tego całe wojsko, dość, że uderzyli jakw dym na janczarów i poczęli się z nimi zmaga� tak zaciekle, iżw pierwszym impecie zepchnęli ich na odległość strzału muszkieto-wego od bramy.Hussein rzucił w zamęt bojowy nowe pułki i walka,odnowiwszy się w mgnieniu oka, trwała całe godziny.Lecz przezten czas Korycki na czele wybranych pułków osadził silnie bramę,z dala poruszyła się husaria, na kształt olbrzymiego ptaka zrywają-cego się leniwie do lotu, i poczęła sunąć ku bramie.Jednocześnie też przybiegł ordynans do hetmana od wschodniejstrony obozu.- Pan wojewoda bełski w wałach! - krzyknął zdyszaną piersią.Po nim drugi:- Panowie hetmani litewscy w wałach.Po nich nadbiegli inni, ciągle z tą samą wieścią.Mrok już czyniłsię na świecie, ale od twarzy hetmana biło światło.Zwrócił się dopana Bidzińskiego, który w tej chwili był przy nim, i rzekł:- Teraz na jazdę kolej, ale to się dopiero jutro stanie.Nikt jednak i w polskim wojsku, i w tureckim nie wiedziałi nie przypuszczał, że hetman ogólny atak wszystkich sił zamierzado następnego rana odłożyć.Owszem, oficerowie ordynansowiskoczyli do rotmistrzów z poleceniem, by każdej chwili byli gotowi.Piechota stała w zwartych szeregach, jezdzie paliły się ręce, szable ikopie.Wszyscy oczekiwali rozkazu z niecierpliwością, bo ludzie byliwygłodniali i zziębnięci.Lecz rozkaz nie przychodził, a tymczasemupływały godziny.Noc stała się czarna jak kir.Już w czasie dniarozpoczęła się słota, o północku zaś zerwał się wicher z lodowatymdeszczem i śniegiem.Uderzenia jego mroziły szpik w kościach;604Pan Wołodyjowskikonie ledwie mogły ustać na miejscu, ludzie drętwieli.Największymróz, byle suchy, nie mógłby być tyle dokuczliwym, ile ten wicher,śnieg i deszcz, zacinający jak biczem.W oczekiwaniu ustawicznymhasła ani było można myśleć o jedzeniu, piciu lub rozpaleniu ogni-ska.Z każdą godziną czas stawał się straszniejszy.Była to pamiętnanoc, noc męki i szczękania zębami.Głosy rotmistrzów: Stać!stać! - odzywały się co chwila i przyuczony do karności żołnierzstał w największej gotowości, bez ruchu, ale cierpliwie.Naprzeciw zaś, w dżdżu, wichrze i pomroce, stały w tej samejgotowości skostniałe pułki tureckie.I między nimi nikt nie palił ognia, nikt nie jadł, nie pił.Atakwszystkich sił polskich lada chwila był spodziewany, więc spahianie mogła popuścić szabel z ręki, janczarowie zaś stali muremz samopałami gotowymi do strzału.Wytrzymały żołnierz polski,przywykły do srogości zimy, mógł taką noc przetrzymać, ale ciludzie wyhodowani w słodkim klimacie Rumelii lub wśród palmAzji Mniejszej cierpieli więcej, niż siły ich znieść mogły.Husseinowi stało się na koniec jasnym, dlaczego Sobieski niepoczyna ataku: oto ten zlodowaciały deszcz z wichrem był najlep-szym lackim sprzymierzeńcem.Rzecz była widoczna, iż jeśli spahiai janczarowie postoją tak dwanaście godzin, to nazajutrz będą siękładli jak snopy, nie probując się nawet bronić, póty przynajmniej,póki ich żar samej bitwy nie rozgrzeje.Zrozumieli to i Polacy, i Turcy.Koło godziny czwartej w nocyprzybyli do Husseina dwaj baszowie: Janisz-basza i Kiaja, dowódcajanczarów, wojownik stary, doświadczony i znakomity.Twarze oby-dwóch pełne były smutku i troski.- Panie! - rzekł pierwszy Kiaja- jeśli barankowie moi do świtu tak postoją, nie trzeba będzie nanich ni kul, ni mieczów!- Panie! - rzekł Janisz-basza - spahia mi wymarznie i jutro bićsię nie będzie! Hussein targał się za brodę, przewidując klęskę i wła-sną zgubę.Co jednak miał robić? Gdyby choć na minutę pozwolił605Henryk Sienkiewiczrozluznić szyk bojowy i ludziom rozpalić ognie, ogrzać się ciepłąstrawą, atak nastąpiłby w tej samej chwili.I tak od czasu do cza-su od strony wałów odzywały się trąbki, jakby jazda już ruszaćmiała.Kiaja i Janisz-basza widzieli tylko jedną radę: oto nie czekać naatak i samym natychmiast uderzyć z całą siłą na nieprzyjaciela.Nicto, że stoi w gotowości, bo jednak sam chcąc atakować, nie spodzie-wa się ataku.Może się go uda wyprzeć z wałów; w ostatnim razie,w nocnej bitwie klęska jest prawdopodobną, w jutrzejszej dziennejpewną.Lecz Hussein nie śmiał iść za radą starych wojowników.- Jak to? - mówił- porznęliśmy majdan rowami, w nich widzącjedyny przed tą piekielną jazdą ratunek, teraz zaś mamy sami prze-chodzić rowy, by się na zgubę oczywistą narażać? Wasza to byłarada i wasze przestrogi, teraz zaś co innego mówicie!I rozkazu nie wydał.Kazał tylko z dział ku wałom bić, na co panKątski odpowiedział w tej chwili z wielkim skutkiem.Deszcz czyniłsię coraz bardziej lodowaty i zacinał coraz okrutniej, wiatr szumiał,wył, przejmował ubranie, skórę i mroził krew w żyłach.Tak przeszłata długa listopadowa noc, w czasie której zwątlały siły wojownikówislamu i rozpacz wraz z przeczuciem klęski owładnęła ich sercami.Na samym świtaniu Janisz-basza raz jeszcze udał się do Husseinaz radą, by cofnąć się w bojowym porządku aż do mostu na Dniestrzei tam ostrożnie poczynać grę wojenną. Bo jeśli (mówił) wojskanie oprą się zapędowi jazdy, wtedy przez most na drugą stronę sięschronią i rzeka da im zasłonę.Kiaja, dowódca janczarów, był jednak innego zdania.Sądziłon, że już na Janiszową radę za pózno, a przy tym obawiał się, iżgdy rozkaz cofania się zostanie ogłoszony, wnet popłoch ogarniecałe wojsko. Spahia przy pomocy dżamaku powinna wytrzymaćna sobie pierwszy impet jazdy niewiernych, choćby też wszystkaprzy tym wyginąć miała.Przez ten czas janczarowie przybędą jej606Pan Wołodyjowskiw pomoc, a gdy pierwszy impet niewiernych zostanie powstrzyma-ny, być może, iż Bóg ześle zwycięstwo.Tak radził Kiaja i Hussein poszedł za jego radą.Konne tłumy ko-munika tureckiego wysunęły się naprzód, janczarowie zaś i dżamakstanęli w sprawie za nimi, koło namiotów Husseina.Głębokie ichzastępy wspaniały i grozny przedstawiały widok [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki